Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη

Ολύμπιος Παπαδημητρίου, πρόεδρος ΣΦΕΕ

Στην «αυγή» του 2019, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), Ολύμπιος Παπαδημητρίου, μιλάει στο mononews.gr για τον αντίκτυπο που αναμένεται να έχουν στις φαρμακευτικές επιχειρήσεις τα νέα μέτρα στην πολιτική φαρμάκου, κάνει τον απολογισμό της χρονιάς που πέρασε και σχολιάζει τις προοπτικές του φαρμακευτικού κλάδου για το νέο έτος.

Κύριε Παπαδημητρίου, στο αμέσως επόμενο διάστημα αναμένεται να τεθούν σε ισχύ οι αλλαγές στην πολιτική φαρμάκου που πρόσφατα ανακοίνωσε ο υπουργός Υγείας. Πώς πιστεύετε ότι θα επηρεάσουν το 2019 οι αλλαγές αυτές; Είναι γνωστό πως συμμετείχατε στη διαβούλευση που προηγήθηκε. Λήφθηκαν υπόψη οι προτάσεις σας;

Κατ’ αρχήν θεωρούμε θετική την προσπάθεια που έγινε να περιγραφεί το πλαίσιο φαρμακευτικής πολιτικής για το 2019, πριν αυτό ξεκινήσει. Στο παρελθόν έχουμε βιώσει επανειλημμένα την υιοθέτηση μέτρων κατά τη διάρκεια του έτους με ισχύ από την αρχή του έτους. Ελπίζω να μην αποφασιστούν, λοιπόν, πρόσθετα επιβαρυντικά μέτρα εντός του 2019. Ωστόσο, θα πρέπει να πω πως οι καλές προθέσεις του υπουργείου για την στήριξη του χώρου του φαρμάκου δεν συμβαδίζουν με τις πράξεις του.

Η απόπειρα εξορθολογισμού του συστήματος τιμολόγησης δεν αρκεί για να διαγράψει την αλγεινή εντύπωση που προκαλεί ο προτεινόμενος τρόπος διαχείρισης της υπέρβασης  της φαρμακευτικής δαπάνης (ανακατανομή clawback κοκ), ο οποίος πρακτικά «τιμωρεί» την ανάπτυξη των εταιριών αδιαφορώντας για τις αιτίες από τις οποίες αυτή προκαλείται, όπως το όφελος μιας νέας θεραπείας ή η αυξημένη νοσηρότητα.

Η πρόθεση του  υπουργείου Υγείας για ανακατανομή του clawback με μια αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού της ανάπτυξης από 90/10 σε 75/25, ουσιαστικά σημαίνει ότι  «τιμωρεί» τα νέα φάρμακα και ακυρώνει εν μέρει τη θετική πρόταση να υποκατασταθεί το πρόσθετο rebate εισόδου νέων φαρμάκων 25% με ένα κλιμακωτό πενταετές πρόσθετο rebate που ξεκινά από 5% και καταλήγει στο 1%.

Τονίσαμε στον υπουργό, και κατά την ανακοίνωση των μέτρων αλλά και κατά τον διάλογο που προηγήθηκε, ότι διαφωνούμε κάθετα με αυτόν τον τρόπο διαχείρισης. Το θέμα είναι να ληφθεί μέριμνα, ώστε να περιοριστεί η ανεξέλεγκτη υπέρβαση της δαπάνης (που οδηγεί σε υπέρογκη αύξηση του clawback) και όχι ο τρόπος κατανομής της.

Αυτό θα γίνει με τη θέσπιση ενός ανώτατου ορίου, το οποίο να είναι βιώσιμο για τις εταιρίες του κλάδου, όπως συμβαίνει σε όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Είμαστε, επίσης, πλήρως απογοητευμένοι από το γεγονός ότι δεν λαμβάνεται μέριμνα για την ουσιαστική αναπροσαρμογή της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης σε ένα λογικό ύψος, το οποίο θα επαρκεί να καλύψει τις πραγματικές ανάγκες της χώρας μας, τη βιωσιμότητα των εταιριών του κλάδου και τελικά να υπηρετεί το όφελος των ασθενών.

Από την άλλη πλευρά τα μέτρα συγκράτησης της δαπάνης, (όπως η ΗΤΑ, η Επιτροπή Διαπραγμάτευσης, τα θεραπευτικά πρωτόκολλα κοκ), καθυστερούν στην εφαρμογή τους, γεγονός που σημαίνει ότι και το 2019 όλο το βάρος του μη ελέγχου της δαπάνης θα πέσει πάλι στην φαρμακοβιομηχανία μέσω ενός ολοένα αυξανόμενου clawback.

Ο κλάδος μελετά τις επόμενες κινήσεις του  και τι μέτρα θα μπορούσε να λάβει στο προσεχές χρονικό διάστημα.

Με την υπέρβαση της φαρμακευτικής δαπάνης να αυξάνεται ετησίως, ο κλοιός των αυτόματων επιστροφών σφίγγει ολοένα και περισσότερο. Πόσο πιθανό είναι το ενδεχόμενο «αποχωρήσεων» από την αγορά, λόγω αδυναμίας αποπληρωμής του clawback στο εγγύς μέλλον;

Καμία φαρμακευτική εταιρία δεν επιθυμεί να «αποχωρήσει» από την αγορά και για να διασφαλιστεί αυτό η παρούσα τάση αύξησης του clawback  θα πρέπει να ανακοπεί άμεσα! Κάθε χρόνο το clawback αυξάνεται δραματικά και ως απόλυτος αριθμός, αλλά και ως ποσοστό επί των πωλήσεων των εταιριών.

Δεν βλέπουμε ουσιαστικές κινήσεις ούτε καν για τη σταθεροποίησή του. Τα στοιχεία του πρώτου εξαμήνου του 2018 δείχνουν ότι θα ξεπεράσει τα 600 εκατ. ευρώ στην εξωνοσοκομειακή δαπάνη (από 478 εκατ. το 2017), ενώ στη νοσοκομειακή δαπάνη εκτιμάται πως θα ξεπεράσει τα 350 εκατ. ευρώ.

Εάν προστεθούν και οι υποχρεωτικές εκπτώσεις το μέγεθος των υποχρεωτικών επιστροφών θα αγγίξει τα €1,4 δισ. (από €1,2 δισ. που έφτασε το 2017)! Επιστρέφουμε τα τετραπλάσια από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο!

Η κατάσταση αυτή αποτελεί μια ευθεία απειλή στη βιωσιμότητα των εταιριών του κλάδου, η οποία βέβαια είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη διασφάλιση της πρόσβασης των ασθενών στην θεραπευτική αγωγή που χρειάζονται.

Όταν οι επιχειρήσεις εξοντώνονται από οριζόντιες «φορολογικές» επιδρομές, ενώ οι δομικές μεταρρυθμίσεις δεν υλοποιούνται ή καθυστερούν, τότε η διατήρηση υπαρχόντων φαρμάκων στην αγορά και η είσοδος νέων καινοτόμων θεραπειών καθίστανται προβληματικές.

Είναι αναμφισβήτητο ότι πλήττονται και οι πάσχοντες.

Τέσσερις μήνες εκτός μνημονίων. Πώς «αποτυπώνεται» αυτή η μετάβαση στην αγορά φαρμάκου;

Η αγορά φαρμάκου προσεγγίζεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που είχε υιοθετηθεί στα χρόνια των μνημονίων. Οι μεταρρυθμίσεις καθυστερούν και το πιο ουσιαστικό πρόβλημα που αποτελούσε κοινή παραδοχή όλων των εμπλεκομένων -και της πολιτείας δηλαδή-, το χαμηλό μέγεθος της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, δεν αντιμετωπίζεται ούτε κατ’ ελάχιστον.

Για 4η συνεχόμενη χρονιά η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη του ΕΟΠΥΥ παραμένει σταθερή στα 1,945 δις ευρώ, όταν έχουν αυξηθεί οι ασφαλισμένοι, έχουν εισαχθεί νέα φάρμακα στην αγορά και αυξάνεται η νοσηρότητα στα περισσότερα χρόνια νοσήματα.

Το παράδειγμα της Πορτογαλίας, όπου μετά την έξοδο από τα μνημόνια κάθισαν σε ένα τραπέζι η φαρμακοβιομηχανία με την Κυβέρνηση (Υπουργείο Υγείας, Υπουργείο Οικονομικών και Υπουργείο Ανάπτυξης) και υπέγραψαν ένα βασικό κατευθυντήριο χάρτη για τα επόμενα 3 χρόνια, καλύπτοντας θέματα, όπως φαρμακευτικό κονδύλι, ύψος clawback, κονδύλι για νέα προϊόντα κίνητρα για ανάπτυξη της έρευνας κ.λπ. αυξάνοντας την προβλεψιμότητα και τη διαφάνεια και διασφαλίζοντας τα οφέλη για τον ασθενή φαντάζει ιδιαίτερα μακρινό….

Ποια είναι η «εικόνα» από τους πρώτους μήνες λειτουργίας της Επιτροπής Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας (ΗΤΑ). Πόσα φάρμακα έχουν μπει στο «μικροσκόπιό» της και ποια είναι τα προβλήματα που έχουν διαπιστωθεί;

Η Επιτροπή HTA αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες στις εργασίες της. Πληροφορηθήκαμε ότι υπάρχει έλλειψη εξωτερικών εμπειρογνωμόνων/αξιολογητών αφού η πλειονότητα όσων έχουν προσκληθεί να συμμετέχουν στην Επιτροπή δεν έχουν αποδεχθεί την πρόσκληση. Αυτό έχει σαν συνέπεια να μην έχει ολοκληρωθεί μέχρι τώρα η εξέταση κανενός από τους ήδη πολλούς κατατεθειμένους φακέλους.

Εξήντα, μάλιστα, από αυτούς βρίσκονται στα χέρια της Επιτροπής για περισσότερες από 90 ημέρες (από τις 180 που προβλέπονται ως την ολοκλήρωση της διαδικασίας). Υπάρχουν διαβεβαιώσεις από παράγοντες της Επιτροπής, ότι τον Ιανουάριο θα έχει ολοκληρωθεί η αξιολόγηση των πρώτων προϊόντων. Μένει να φανεί….

Σε διαφορετική περίπτωση επιβεβαιώνεται η θεώρηση πως η Επιτροπή ΗΤΑ θα λειτουργούσε ως «επίσημο» εργαλείο καθυστέρησης για την είσοδο νέων φαρμάκων στη χώρα μας.

Συχνά γίνεται λόγος για φάρμακα τα οποία, ενώ έχουν εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, δεν έχουν έρθει στην Ελλάδα. Ποιος είναι ο αριθμός των σκευασμάτων αυτών και ποιος εκτιμάτε ότι θα είναι ο αντίκτυπος του μέτρου για απομείωση του rebate εισόδου στην πρόσβαση των ασθενών σε αυτά;

Από τον Ιανουάριο 2018 μέχρι σήμερα έχουν εγκριθεί από τον ΕΜΑ πάνω από 70 νέες δραστικές ουσίες, πολλές για σπάνιες και σοβαρές/απειλητικές για τη ζωή ασθένειες. Με την παρούσα κατάσταση και την μέχρι τώρα αδυναμία λειτουργίας της Επιτροπής ΗΤΑ, πραγματικά δεν μπορούμε να υπολογίσουμε πότε θα αξιολογηθούν και πόσο θα καθυστερήσουν αυτά τα νέα φάρμακα να έρθουν στην Ελλάδα και εάν τελικά θα κυκλοφορήσουν εδώ.

Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι η εξαγγελία για το πρόσθετο rebate/χαράτσι εισόδου νέων φαρμάκων στην αγορά που είναι 25% για 2 χρόνια θα γίνει άμεσα πράξη, ο νέος τρόπος κατανομής του clawback με βάση την ανάπτυξη σίγουρα θα επηρεάσει αρνητικά την είσοδο νέων φαρμάκων στην αγορά.

Πριν λίγο καιρό, ο πρόεδρος των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι το κρατικό πρόγραμμα Medicare θα αποζημιώνει ορισμένα συνταγογραφούμενα φάρμακα με βάση τις τιμές τους σε άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Τι σημαίνει αυτό για την αγορά φαρμάκου στη χώρα μας. «Εγκυμονεί» κινδύνους;

Αυτό σημαίνει ότι η χώρα μας θα είναι χώρα αναφοράς για τις ΗΠΑ και να θυμίσω στο σημείο αυτό ότι οι τιμές των φαρμάκων στην Ελλάδα είναι βάσει Νόμου από τις πιο χαμηλές στην Ευρώπη.

Η ανακοίνωση αυτή του προέδρου των ΗΠΑ σαφέστατα εγκυμονεί κινδύνους, καθώς πολλές εταιρίες με διεθνή δραστηριότητα ίσως προσπαθήσουν να αποφύγουν την κυκλοφορία κάποιων φαρμάκων στην Ελλάδα, εάν αυτές επηρεάσουν αρνητικά τις τιμές σε πολύ μεγαλύτερες χώρες/αγορές.

Κάνοντας έναν απολογισμό της χρονιάς που πέρασε, ποια είναι τα «σημεία – σταθμός» για τη φαρμακοβιομηχανία και ποια η «επίγευση» που αφήνει;

Το 2018 ήταν μια κακή χρονιά για τη φαρμακοβιομηχανία. Για άλλη μια χρονιά, η υπέρβαση της δαπάνης βαίνει ανεξέλεγκτα αυξανόμενη, όλη την αύξηση την επωμίστηκε η φαρμακοβιομηχανία μέσω των υποχρεωτικών επιστροφών και εκπτώσεων, οι μεταρρυθμίσεις καθυστερούν να υλοποιηθούν ή αυτές που εφαρμόζονται καθυστερούν να αποδώσουν.

Συμμετέχουμε ενεργά  στην Επιτροπή Παρακολούθησης της Φαρμακευτικής Δαπάνης, δυστυχώς, όμως, σε αρκετές περιπτώσεις οι συναντήσεις μας ή η συμμετοχή μας στην Επιτροπή λειτουργεί ως μέσο επικύρωσης κυβερνητικών αποφάσεων και πολιτικών, με τις οποίες έχουμε εκφράσει έντονα τη διαφωνία μας.  Αν υπάρχει κάτι θετικό είναι μια σχετικά σταθερή επικοινωνία, αλλά τα αποτελέσματα δεν φαίνεται να είναι καλύτερα.

Περιμέναμε θετικότερη αντιμετώπιση και αύξηση των κονδυλίων για την φαρμακευτική δαπάνη μετά την έξοδο από τα μνημόνια τον Αύγουστο που μας πέρασε. Αντίθετα προωθούνται πάλι οριζόντια μέτρα.

Όλα αυτά δημιουργούν μια «επενδυτική ψυχρότητα» στην αγορά. Σε αρκετές περιπτώσεις βλέπουμε και κινήσεις αποεπένδυσης.

Γίνεται, νομίζω, αντιληπτό ότι η παρούσα πορεία πρέπει να ανακοπεί, διαφορετικά η βιωσιμότητα των εταιριών του κλάδου μας διακυβεύεται έντονα και μαζί με αυτήν και η πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακά τους.

Ποιες είναι οι προβλέψεις για το 2019 και ποιοι οι στόχοι του Συνδέσμου;

Όσο ο φαρμακευτικός κλάδος θα αντιμετωπίζεται από την πολιτεία ως παράγοντας χρηματοδότησης του συστήματος υγείας και όχι ως ουσιαστικός πάροχος, οι προβλέψεις μόνο δυσοίωνες μπορεί να είναι.

Προωθούνται μέτρα που επιδεινώνουν την -ήδη εκτός ορίων- κατάσταση, μέτρα που εμποδίζουν την προβλεψιμότητα και τη διαφάνεια.

Βασική μας προτεραιότητα είναι να δημιουργήσουμε για τον κλάδο ένα πλαίσιο σταθερότητας και προβλεψιμότητας που θα επιτρέψει πιο ξεκάθαρο προγραμματισμό για το μέλλον και αύξηση των επενδύσεων.

Αυτό βέβαια μπορεί να γίνει μόνο σε συνεργασία με την Πολιτεία από την οποία διεκδικούμε εδώ και καιρό ένα μίγμα πολιτικής για το φάρμακο, το οποίο θα περιλαμβάνει αφενός μία λογική αναδιαμόρφωση του συνολικού προϋπολογισμού του φαρμάκου και θα εισάγει την αρχή της συνυπευθυνότητας (με την Πολιτεία) στον καταλογισμό των αυτόματων επιστροφών (clawback), αφετέρου την υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που θα εξασφαλίσουν την ορθολογική διαχείριση της ζήτησης και χρήσης φαρμάκων.

Μαζί με την πολιτεία δουλεύουμε προς έναν κοινό στόχο: την διασφάλιση της πρόσβασης των ασθενών στις απαραίτητες για τη ζωή τους θεραπείες και παράλληλα τη βιωσιμότητα του συστήματος υγείας.

Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι είμαστε μέρος της λύσης και όχι το πρόβλημα.