Η διάσωση της δημόσιας υγείας είναι εξίσου σημαντική με τη διάσωση των τραπεζών

Συνέντευξη του κου Κωνσταντίνου Μ. Φρουζή, Προέδρου ΣΦΕΕ στα Επίκαιρα – Πέμπτη 13/11/2014

στη Σοφία Νέτα

Στη συνέντευξη που παραχώρησε προς τα «Επίκαιρα», ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ κ. Κ. Φρουζής προειδοποιεί για τον κίνδυνο μετασχηματισμού της οικονομικής κρίσης σε κρίση της δημόσιας υγείας. Αποκαλύπτει την πραγματική κατάσταση που σήμερα επικρατεί στο πεδίο του φαρμάκου και της περίθαλψης των πολιτών και ζητεί μια ξεκάθαρη πολιτική στήριξης της δημόσιας υγείας ως απαραίτητη προϋπόθεση για την κοινωνική συνοχή και τη σταδιακή επιστροφή στην ανάπτυξη.

– Κύριε Φρουζή, έχετε εκφράσει τελευταία έντονα την ανησυχία σας για τη δημόσια υγεία εξαιτίας των συνεχών περικοπών στη φαρμακευτική δαπάνη. Μήπως όμως είστε υπερβολικός;
Δυστυχώς, καθόλου υπερβολικός. Οφείλουμε να προειδοποιούμε όταν βλέπουμε διαρκώς ευμετάβλητους παράγοντες στη σύγχρονη επιδημιολογία οι οποίοι απασχολούν όλα τα σύγχρονα συστήματα υγείας. Δεν κινδυνολογώ. Η εξασθένιση της θωράκισης της δημόσιας υγείας, η οποία σαφώς συμβαίνει εξαιτίας των μεγάλων προβλημάτων στην άμεση πρόσβαση των ασφαλισμένων σε πολλά σύγχρονα φάρμακα και θεραπείες, βεβαίως αφήνει την Ελλάδα έκθετη σε κάθε λογής έξαρση των ασθενειών. Ασφαλώς πρέπει να είμαστε σε επαγρύπνηση καθώς η κρίση έχει πολλά πρόσωπα. Η οικονομική κρίση μετασχηματίζεται σε διαρκή κρίση στην υγεία με πολλούς τρόπους. Η περιβαλλοντική κρίση δημιουργεί νέες συνθήκες ανάπτυξης επιδημιών, η οικονομική κρίση περιορίζει τα διαθέσιμα μέσα για την καταπολέμηση των ασθενειών, ενώ η κρίση στο πεδίο της κρατικής οργάνωσης καθώς και η πολιτική κρίση που συχνά αναζωπυρώνεται δοκιμάζει τα συστήματα πρόληψης, προστασίας και θεραπείας. Η οικονομική κρίση μετασχηματίζεται σε κρίση στη δημόσια υγεία η οποία στη συνέχεια εγκλωβίζει την κοινωνία σε ένα καθοδικό σπιράλ οικονομικής καχεξίας. Πρέπει να σπάσουμε αυτόν τον φαύλο κύκλο άμεσα.

– Πολλοί πιστεύουν πάντως ότι οι περικοπές στη φαρμακευτική δαπάνη ήταν αναγκαίες γιατί απλώς είχε υπερβεί κάθε όριο…
Ασφαλώς έπρεπε να επιτευχθεί ένας εξορθολογισμός από τη στιγμή που η δαπάνη αυξανόταν υπέρμετρα για τις δυνατότητες της χώρας. Η έλλειψη μηχανογράφησης και ηλεκτρονικής συνταγογράφησης επέτρεπε τη σπατάλη και την κακοδιαχείριση. Το σύστημα ασφάλισης αποζημίωνε φάρμακα που δεν πωλήθηκαν ποτέ και διαγνωστικές εξετάσεις που δεν έγιναν ποτέ. Αυτά σήμερα όμως έχουν περιοριστεί δραστικά. Έχουμε φτάσει στο άλλο άκρο όπου πια οι ασθενείς, ασφαλισμένοι και ανασφάλιστοι έχουν ελάχιστη πλέον φαρμακευτική κάλυψη.

– Μα πολλοί εκτιμούν ότι και σήμερα βρισκόμαστε σε υψηλό επίπεδο σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο …
Τα στοιχεία διαψεύδουν τις εντυπώσεις. Στο πεδίο της κατά κεφαλήν φαρμακευτικής δαπάνης, η οποία ανέρχεται στα 170 ευρώ, η Ελλάδα έχει διολισθήσει σε ένα επίπεδο που βρίσκεται στο 55% του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου η μέση κατά κεφαλήν δαπάνη είναι στα 300 ευρώ. Η δημόσια δαπάνης υγείας, στο 4,5% του ΑΕΠ, βρίσκεται κατά 40% κάτω από το μέσο όρο του ΟΟΣΑ. Δεν μπορεί να είσαι στην Ευρώπη σε ό,τι αφορά κοινωνικούς και οικονομικούς δείκτες όταν δεν είσαι στους κύριους δείκτες υγείας και πρόνοιας. Και κάτι ακόμα: Μια κοινωνία δεν μπορεί να βρει τις δυνάμεις για να ανταπεξέλθει μιας οικονομικής κρίσης όταν είναι εκτεθειμένη σε αυξανόμενους κινδύνους στη δημόσια υγεία. Η ευρωστία στην υγεία είναι η κυριότερη προϋπόθεση για την ανάκαμψη και τον τερματισμό της κρίσης, για να αντέξουμε το βάρος και να ολοκληρώσουμε τα κρίσιμα καθήκοντα αναδιοργάνωσης των οικονομικών μας. Δεν υπάρχει αναπτυξιακή πορεία σε χώρες με διαλυμένο σύστημα υγείας και αξιοπρεπή πρόσβαση στα φάρμακα και τις θεραπείες.

– Κατά τη γνώμη σας, τι πρέπει να γίνει για να εξασφαλιστεί η σωστή πρόσβαση στα φάρμακα χωρίς να «τιναχτεί στον αέρα» ο προϋπολογισμός;
Το ζήτημα πρέπει να τεθεί ευθέως: Η διάσωση της δημόσιας υγείας έχει την ίδια βαρύτητα για την κοινωνία με τη διάσωση των τραπεζών. Αυτό η πολιτεία οφείλει να το αναγνωρίσει και να το υπηρετήσει στην πράξη. Και σε ό,τι αφορά στην Πρωτοβάθμια περίθαλψη μιλάμε για μια διαφορά 300 εκατομμυρίων ευρώ. Γιατί τόσα χρειάζονται. Ας μην ξεχνάμε – και θα το επαναλάβω – ότι συνέβη μια μεγάλη περικοπή από τα 5,5 δισεκατομμύρια ευρώ του 2008 στο σημερινό επίπεδο, κάτι που δεν επιτεύχθηκε χωρίς τεράστια προβλήματα για τους ασφαλισμένους και την απασχόληση. Μπορεί η πάταξη της όποιας σπατάλης να επέτρεψε εξοικονομήσεις, σημαντικό όμως κομμάτι της εξοικονόμησης έγινε και με οριζόντιες περικοπές στο φάρμακο. Ας σταθούμε σε αυτό και ας συμφωνήσουμε ότι παρά τα λάθη και τις υπερβολές στις πραγματικές περικοπές, επιτύχαμε ως φαρμακοβιομηχανία τη στοιχειώδη λειτουργικότητα της αγοράς στη χώρα μας και τη διαφύλαξη της πρόσβασης των πολιτών στα φάρμακα. Κάτω όμως από το επίπεδο δαπάνης των 2,3 δισεκατομμυρίων ευρώ η ελληνική φαρμακευτική αγορά κυριολεκτικά ασφυκτιά. Το φάρμακο τείνει να γίνει αγαθό υπό εξαφάνιση. Το αναγνωρίζει αυτό ακόμη και η τρόικα διότι διαθέτει τα metrics, δηλαδή τα συγκριτικά μεγέθη και τις κρίσιμες παραμέτρους που ισχύουν σε άλλες αντίστοιχες αγορές. Είναι σαφές ότι τα 2,3 δισεκατομμύρια ευρώ δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης (και όχι τα 2 όπως σήμερα) είναι το κατώτατο όριο για στοιχειώδεις συνθήκες πρόσβασης στα φάρμακα. Κανείς δεν αμφισβητεί ότι κάτω από αυτό το όριο χάνεται μεγάλο ποσοστό της πρόσβασης ιδίως στα νέα φάρμακα και τις θεραπείες. Και προκαλείται μια δυναμική επέκτασης της κοινωνικής ανισότητας, διότι το φάρμακο πλέον είναι προσβάσιμο μόνο από τους έχοντες και κατέχοντες.

– Τι εννοείτε; Ποια σχέση έχει η κοινωνική ανισότητα με την πρόσβαση στα φάρμακα;
Εννοώ ότι αναπόφευκτα κάποιοι ασθενείς αναγκάζονται να πληρώνουν μόνοι τους τα φάρμακα που χρειάζονται αφαιρώντας πόρους από την κατανάλωση υπόλοιπων αγαθών, ενώ πολλοί άλλοι απλά δεν θα κατορθώσουν να τα εξασφαλίσουν. Η υστέρηση της κατά κεφαλήν δαπάνης για το φάρμακο ισοδυναμεί με αύξηση της ατομικής ιδιωτικής δαπάνης. Παρατηρείται είτε μια οικονομική αφαίμαξη των οικογενειών ή μια αδυναμία εξασφάλισης των απαραίτητων φαρμάκων. Άλλοι ασθενείς μπορεί να μειώνουν τη δοσολογία των φαρμάκων τους για να «βγάλουν το μήνα», κάτι ιδιαίτερα επικίνδυνο. Με τις περικοπές αυτές η κυβέρνηση ουσιαστικά ιδιωτικοποιεί τη φαρμακευτική αγωγή. Σου λέει «πλήρωσε εσύ για τα φάρμακα που χρειάζεσαι». Πρόκειται τελικά για ένα «ΕΝΦΙΑ στο φάρμακο» που επιβάλλεται από την πίσω πόρτα. Μια κοινωνία που αυξάνει αντί να μειώνει τις διαστάσεις της ανισότητας, μια κοινωνία που οι κάθε λογής ψαλίδες ανοίγουν αντί να κλείνουν, εγκαταλείπει σταδιακά τα ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά της. Δημιουργείται ένα παράδοξο. Ο πολίτης θα ρωτήσει: Πως επιτυγχάνεται η παραμονή στην Ευρώπη όταν η χώρα χάνει τον κοινωνικό προσανατολισμό της εξαιτίας της ασκούμενης πολιτικής για την παραμονή στην Ευρώπη;».

– Τελικά, μετά από 6 χρόνια κρίσης, ποια είναι η κατάσταση σήμερα στον φαρμακευτικό κλάδο;
Οι φαρμακευτικές εταιρείες αντιμετωπίζουν αυξημένα οικονομικά προβλήματα και βάλλονται καθημερινά από παντού. Η υψηλή φορολογία, το PSI του 1 δισ., τα 600 εκατομμύρια ευρώ από διαδοχικά ετήσια rebates και clawbacks, η συσσώρευση χρεών των νοσοκομείων και του ΕΟΠΥΥ, που συνεχίζει να υπερβαίνει το 1 δισ. ευρώ, αλλά και τα συνεχή λάθη στις τιμές φαρμάκων αναγκάζουν τις εταιρείες να λειτουργούν διαρκώς υπό συνθήκες εκτάκτου ανάγκης και να αναστέλλουν τις όποιες επενδύσεις. Ολόκληρη η οικονομία λειτουργεί υπό συνθήκες που μοιάζουν με εκείνες που επικρατούν σε μονάδες έκτακτων περιστατικών των νοσοκομείων. Ιδίως όμως οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις ανήκουν σε εκείνες που έχουν πληγεί περισσότερο, ενώ είναι εκείνες που με μια έξυπνη πολιτική αντιμετώπιση θα επένδυαν περισσότερο από πολλούς άλλους κλάδους της Οικονομίας. Στηρίζουμε όσο μπορούμε τη χώρας μας γιατί πέρα από την έμπρακτη στήριξη στο σύστημα υγείας, στηρίζουμε ενεργά τις ευπαθείς ομάδες προσφέροντας δωρεάν φάρμακα, ενώ από την άλλη πλευρά υποστηρίζουμε την εδραίωση της καινοτομίας. Ο διαγωνισμός ΣΦΕΕ Innovation Project στο πλαίσιο του οποίου καλούμε νέους ανθρώπους να παρουσιάσουν καινοτόμες επιχειρηματικές ιδέες στο χώρο της υγείας, ολοκληρώνεται για δεύτερη χρονιά με επιτυχία. Δεκάδες πλήρεις προτάσεις κατατέθηκαν, πολλές είναι εντυπωσιακές και ορισμένες από αυτές θα χρηματοδοτηθούν και θα στηριχθούν προκειμένου να πραγματοποιηθούν και να μετασχηματιστούν σε επιχειρηματική πράξη.

– Κύριε Φρουζή, ο ΣΦΕΕ ανακοίνωσε μια νέα πρωτοβουλία για τη διαφάνεια, τον Κώδικα Δημοσιοποίησης. Περί τίνος πρόκειται
Δίπλα στην τεχνολογική και στην επιχειρηματική καινοτομία υπάρχει η θεσμική καινοτομία. Εμείς πρωτοπορούμε στη θεσμική καινοτομία στον ιδιωτικό τομέα και εισάγουμε τον Κώδικα Δημοσιοποίησης, έναν Κώδικα Εμπιστοσύνης ο οποίος βελτιώνει τις συνθήκες διαύγειας στη σχέση φαρμακευτικών επιχειρήσεων και λειτουργών της υγείας. Και αυτό επιτυγχάνεται μέσα από την δημοσιοποίηση σε ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα του ΣΦΕΕ όλων των σχέσεων ανάμεσα στις φαρμακευτικές εταιρείες και τους λειτουργούς της υγείας οι οποίες συνάπτονται στο πλαίσιο της επιστημονικής ενημέρωσης της ιατρικής κοινότητας. Πρόκειται για μια ευρύτερη πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την οποία υλοποιούμε στην Ελλάδα από το 2015. Κοιτάξτε, παρά τις αντιξοότητες, οφείλουμε να είμαστε αισιόδοξοι. Η Ελλάδα περνάει από βαθειά κρίση. Μπορούμε να την υπερβούμε οριστικά, αρκεί να επικρατήσει ένα νέο κλίμα συνεννόησης, όχι μόνο των πολιτικών δυνάμεων μεταξύ τους, αλλά κυρίως της Πολιτείας με τις υγιείς δυνάμεις της επιχειρηματικότητας. Μόνο ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να βγάλει τη χώρα από τη μιζέρια που βρίσκεται σήμερα.