Ελληνικά
Ομιλία του κου Κωνσταντίνου Μ. Φρουζή, Προέδρου ΣΦΕΕ
Συνέδριο των Financial Times “Shaping the Future of Healthcare in Greece”
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 31 ΜΑΪΟΥ 2013
Κύριε Πρόεδρε, αγαπητοί φίλοι Καλημέρα,
Πληθαίνουν καθημερινά τα δημοσιεύματα στον Τύπο εντός και εκτός Ελλάδας, που αναφέρουν, ότι το σύστημα υγείας στην Ελλάδα είναι σε αποσύνθεση, ότι οι ασθενείς είναι στα «κάγκελα», ότι στο χώρο της υγείας οι επενδύσεις αντίθετα με ό,τι ακούμε ή ό,τι θα θέλαμε να ακούμε στις τηλεοράσεις δεν προχωρούν, και ότι το κράτος πρόνοιας είναι πολύ προβληματικό. Πραγματικά όλα αυτά τα δημοσιεύματα εκτός Ελλάδας, τα οποία δεν μας φτιάχνουν την εικόνα, έχουν απόλυτο δίκιο, γιατί όλοι εμείς ζούμε την καθημερινή πραγματικότητα της Ελλάδας.
Οι χρόνιοι πάσχοντες και όχι μόνο, όπως είπαν οι συνάδελφοι από το ΕΣΔΥ, αφήνουν θεραπείες, αναστέλλουν θεραπείες. Αδυνατίζει καθημερινά το δίπολο γιατρός – φάρμακο, που ουσιαστικά είναι ο κορμός της Πρωτοβάθμιας περίθαλψης και ως εκ τούτου σιγά – σιγά τα νοσοκομειακά κόστη ανεβαίνουν σαν ποσοστό του συνολικού κόστους υγείας, και το βλέπουμε αυτό.
Οι προσπάθειες της Κυβέρνησης μετά από κεφαλοκλείδωμα της Τρόικα είναι καθαρά λογιστικής φύσης και ξέρετε όλοι είμαστε άνθρωποι που αγαπάμε τα νούμερα, αλλά κάποια στιγμή πρέπει να σκεφτόμαστε και το άλλο κομμάτι, του νομίσματος.
Ως εκ τούτου, ο στόχος για το ’14 είναι το λεγόμενο 1% του ΑΕΠ και αυτό το 1% του ΑΕΠ θα έρθει να συγκριθεί του χρόνου με μια έβδομη χρονιά μείωσης του ΑΕΠ προφανώς. Στην Κυβέρνηση αισιοδοξούνε και καλά κάνουνε για να μην υπάρξει ύφεση το ’14. Αλλά, από ό,τι φοβόμαστε όλοι οι υπόλοιποι συμπεριλαμβανομένου του ΟΟΣΑ, το ’14 θα είναι πάλι μείον περίπου 2% που σημαίνει ότι η χώρα θα βρεθεί 7 χρόνια συνεχόμενα σε ύφεση και ως εκ τούτου θα πάμε να συγκριθούμε με 1% ενός σε ελεύθερη πτώση ΑΕΠ.
Και όλα αυτά σε ένα περιβάλλον που έχουμε ξεκινήσει από 5,5 δις € δαπάνη το 2009 περίπου, θα καταλήξουμε φέτος στα 2,5 δις €. Έχουμε μειώσει κατά 55% τη δαπάνη σε τρία – τέσσερα χρόνια. Αυτό δεν μας φαίνεται αρκετό γιατί ξέρετε όταν ασχολείται κανείς μόνο με τα νούμερα ξεχνάει να σκεφτεί και κάπως διαφορετικά και μονίμως υπάρχει ένα άγχος πως θα μειώσουμε μισό δις € κάθε χρόνο.
Κάποια στιγμή στα επόμενα χρόνια θα καταλάβουμε ότι δεν υπάρχει πάτος στο βαρέλι και θα βλέπουμε ασθενείς στο δρόμο να πεθαίνουν και όλα αυτά σε ένα περιβάλλον που όλοι λέμε και καλά κάνουμε ότι οι ασθενείς δεν μπορούν με το υψηλό ποσοστό συμμετοχής να βγάλουν άκρη στην Ελλάδα δεδομένου ότι δεν υπάρχουν έσοδα, παρ’ όλο που ο ασθενής στην Ελλάδα σε μέσο ποσοστό συμμετοχής είναι περίπου στο 17-18% όταν στην Ισπανία και στην Πορτογαλία είναι 40%.
Και εμείς ξεχνάμε να πούμε ότι σίγουρα δεν θέλουμε το ποσοστό συμμετοχής του ασθενή να αυξηθεί, αλλά βέβαια δεν πρέπει να θέλουμε και τον στόχο της δημόσιας δαπάνης να πάει στο 1% που έχει η Ισπανία και η Πορτογαλία, δεν μπορούν να γίνουν και τα δύο. Και σαφώς πρέπει να επιλέξουμε πως θα ζήσει ο πολίτης.
Ο στόχος όλων μας και όχι μόνο του ΣΦΕΕ είναι αφ’ ενός να εξασφαλίσουμε πρόσβαση των πολιτών στις θεραπείες. Γι’ αυτό υπάρχει το Υπουργείο Υγείας, αλλιώς θα λεγόταν Υπουργείο Οικονομικών και Πρόνοιας, γι’ αυτό υπάρχουμε όλοι εδώ οι φορείς για να εξασφαλίζουμε πρόσβαση των πολιτών σε υπάρχουσες θεραπείες και σε καινοτόμες θεραπείες.
Θα επαναλάβω αυτό που ξέρουμε όλοι αλλά η επανάληψη για όλους μας και για εμένα προσωπικά είναι μήτηρ μαθήσεως: τα καινοτόμα φάρμακα αυξάνουν το προσδόκιμο της ζωής και μειώνουν τα νοσοκομειακά κόστη, τα δε γενόσημα φάρμακα τα οποία είναι απαραίτητα μειώνουν τα κόστη στο φάρμακο.
Αλλά όπως έχει δομηθεί το Υπουργείο Υγείας παλαιόθεν κανείς δεν βλέπει τα συνολικά κόστη υγείας. Ο ένας βλέπει του ΕΟΠΥΥ και ο άλλος βλέπει τα Νοσοκομειακά και κανείς δεν κάνει τη σούμα. Υπερβάλλω λίγο αλλά παρ’ όλα αυτά δεν απέχει πολύ η πραγματικότητα από αυτό.
Το δεύτερο κομμάτι σίγουρα που πρέπει όλοι να συνεισφέρουμε είναι στη βιωσιμότητα του συστήματος υγείας. Γι’ αυτό και συνεισφέραμε έμπρακτα από το 2008 και μετά με προτάσεις τις οποίες υπεστήκαμε, προτάσεις μείωσης εξορθολογισμού δαπανών του φαρμάκου στα τελευταία τρία – τέσσερα χρόνια και ως εκ τούτου πετύχαμε το 50-55%.
Μην γελιόμαστε. Αν η ελληνική πολυεθνική βιομηχανία δεν συμφωνούσε με τη μείωση της δαπάνης κατά 3 δις, αυτή η μείωση δεν θα ερχόταν αγαπητοί φίλοι. Το είχαμε πάρει χαμπάρι, το δουλέψαμε στις επιχειρήσεις μας και είπαμε ότι πρέπει να πέσει κάτω από τα 3 δις, τώρα αν θα είναι 2,5 ή 2.800 θα το δούμε.
Ο τρίτος πυλώνας είναι σίγουρα και μας ενδιαφέρει πολύ και θα έπρεπε να ενδιαφέρει την Πολιτεία και την Κυβέρνηση -ενδιαφέρει αλλά όχι σίγουρα το Υπουργείο Υγείας- είναι η επιχειρηματικότητα στη χώρα. Μας ενδιαφέρει η βιωσιμότητα των επιχειρήσεών μας για να μπορέσουμε να συνεισφέρουμε στη μείωση των δαπανών και στην εξασφάλιση θεραπειών στους ασθενείς.
Το οικονομικό αποτύπωμα της βιομηχανίας, με το οποίο δεν ασχολείται πολύς κόσμος στην Ελλάδα από πλευράς Πολιτείας – γιατί η φαρμακοβιομηχανία έχει το κουσούρι να έχει το φάρμακο που είναι δαπάνη και ξεχνάμε ως εκ τούτου το δεύτερο συνθετικό της λέξης – ενώ ξεκινάει από 1,5 δις συνεισφορά στο ΑΕΠ καταλήγει – με τον πολλαπλασιαστή που είναι γύρω στο 5% – στα 7,5 δις συμμετοχή στο ΑΕΠ στη χώρα, που είναι περίπου το 4% μέσα στο ΑΕΠ. Είναι ένα τεράστιο ποσοστό, το οποίο εμπεριέχει Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν παραγωγής από εμπορία και από παραγωγή.
Και βέβαια δεν θα ξεχάσω να σας πω ότι μέσα σε αυτό υπάρχουν 20 μονάδες παραγωγής στην Ελλάδα, οι οποίες εξάγουν πάνω από 1 δις € σε όλες τις χώρες του κόσμου. Υπάρχουν άμεσοι και έμμεσοι φόροι και ασφαλιστικές συνεισφορές που ξεπερνάνε περίπου το 1 δις € ετησίως. Υπάρχουν επενδύσεις σε πάγιους εξοπλισμούς που ξεπερνάνε το μισό δις € ετησίως, υπάρχουν κλινικές μελέτες που δεν ξεπερνάνε δυστυχώς τα 100 εκατ. €, ενώ θα μπορούσαν να είναι 300 – 400 εκατ. Ελπίζουμε με την τελευταία Υπουργική Απόφαση τα πράγματα θα επιταχυνθούν και υπάρχουν πολλές συνεργασίες ελληνικών και πολυεθνικών εταιρειών, συνέργιες που προσφέρουν απασχόληση σε μια πολύ δύσκολη χρονική περίοδο.
Και όταν ακούω και βλέπουμε όλοι μας την Κυβέρνηση και τον Πρωθυπουργό να συγχαίρει και καλά κάνει, επενδύσεις των 5 και 10 εκ. σε άλλους κλάδους, ενώ δίπλα περνάει το βαγόνι με τα δις από πλευράς φαρμακοβιομηχανίας, αναρωτιόμαστε πως κι εμείς σα βιομηχανία βγάζοντας έξω τη λέξη «φάρμακο» που είναι το κοινωνικό συνθετικό της λέξης, μπορούμε ακόμη περισσότερο να δείξουμε το όφελος που έχει η χώρα και η οικονομία από τη βιομηχανία αυτή.
Σίγουρα κρατάμε κι εμείς το μέρος της ευθύνης του ελλείμματος της επικοινωνίας όπως θα έπρεπε προς την Κυβέρνηση και όχι μόνο.
Από εκεί και πέρα υπάρχει και το κοινωνικό αποτύπωμα που λέει ότι σε άμεση απασχόληση έχουμε 23.000 ανθρώπους στην Ελλάδα σε εμπορία και παραγωγή και σε έμμεση και προκαλούμενη κατά το ΙΟΒΕ φτάνουμε στους 133.000 ανθρώπους που έχουν οφέλη απασχόλησης από την ύπαρξη φαρμάκων στην Ελλάδα, είτε ελληνικών είτε θυγατρικών εταιρειών. Εδώ ο πολλαπλασιαστής είναι έξι, είναι τεράστια τα θετικά απόνερα στο ΑΕΠ και στην απασχόληση.
Ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση; Έχουμε το ένα κομμάτι που δείχνει 2,5 χρόνια χωρίς καινοτόμα φάρμακα. Δεν θα κουραστούμε να το λέμε, γιατί να επαναλάβουμε άλλη μια φορά ότι μέσα στο 2013 εφόσον βγουν καινοτόμα φάρμακα, δεν θα ξεπεράσουν τον τζίρο των 30-35 εκ. ευρώ στο 2ο εξάμηνο σε μια συνολική δαπάνη των 2,5 δις. Περί αυτού μιλάμε και προβληματίζει την Κυβέρνηση αν θα βγάλει τα καινοτόμα φάρμακα των 30 εκ. € σε δαπάνη κι αν θα δώσει ζωή, πολύ σημαντική ζωή και προσδόκιμο ζωής στους ασθενείς.
Από εκεί και πέρα υπάρχει το κομμάτι χρηματορροές. Ακούσαμε το πρωί τον Υπουργό, κ. Σταϊκούρα, ο οποίος είπε ότι πράγματι ξεκίνησαν να πληρώνουν. Να κάνουμε την εξής επισήμανση: είμαστε καλοκαίρι του ’13 και η Κυβέρνηση καλά κάνει και χαίρεται που από ό,τι μας είπε ο κ. Σταϊκούρας έχει πληρώσει τα 700 εκ. στην πραγματική οικονομία του ’11 μέσα από 3,5 δις στο χώρο της υγείας του ’11.
Άρα, έχουμε κατορθώσει να βρισκόμαστε στα μέσα του ’13 και να είμαστε ευχαριστημένοι που έχουμε πληρώσει το 20% του ’11, όταν στη φαρμακοβιομηχανία δεν έχει πληρωθεί το ’12 και βέβαια παρά αυτό που λέμε ότι «δεν θέλουμε να δημιουργήσουμε νέα γενιά χρεών το ’13» δεν έχει πληρωθεί τίποτε το ’13 από τα Ταμεία. Εδώ έχουμε ένα θέμα: που έχουμε βάλει όλοι μαζί το στόχο και τον πήχη στο να χαιρόμαστε και οι δυο μαζί συγχρόνως;
Το άλλο κομμάτι το οποίο ας το κρατήσουμε γιατί φέρνει στρεβλώσεις καθημερινές απλώς το ξεχνάμε στην πορεία, είναι ότι με την εξίσωση που έχουμε βάλει στην Ελλάδα και καλά έχουμε κάνει προς το παρόν, να είναι ο μέσος όρος των τριών χαμηλότερων τιμών στην Ευρώπη των 20 κάτι, έχουμε τη χαμηλότερη τιμή στην Ευρώπη σε μέση τιμή φαρμάκου.
Άρα αυτή η στρέβλωση που φέρνει στην εφοδιαστική αλυσίδα και πολλές φορές δεν βρίσκουμε φάρμακα, είναι απόλυτα φυσιολογική σε μια χώρα όταν θέλει να έχει τη χαμηλότερη τιμή σε ένα καλάθι 25 χωρών και τα λοιπά. Δεν είναι παράλογο. Άρα δεν πρέπει να μας εκπλήσσει γιατί καθημερινά δεν υπάρχουν φάρμακα στην Ελλάδα για 15 διαφορετικούς λόγους.
Όλο αυτό το πακέτο για να είμαστε πολύ ειλικρινείς, γιατί είμαστε άνθρωποι των επιχειρήσεων, είναι ένα πακέτο που δεν είναι πολύ ενθαρρυντικό για επενδύσεις και βέβαια δεν είναι και πολύ ενθαρρυντικό για τους ασθενείς στην Ελλάδα. Για να βάζουμε τα πράγματα στη σωστή τους θέση, δεν μπορούμε να πούμε ότι σαν φαρμακοβιομηχανία είναι μια περίοδος που σκεφτόμαστε πάρα πολλές επενδύσεις στο μέλλον, εάν δεν φτιαχτούν τουλάχιστον οι χρηματορροές και τα νέα φάρμακα.
Πράγματι θα φτάσουμε στα 2,5 δις € (2,4 δεν έχει σημασία) το 2013, τα 2 δις € του 2014 δεν γίνονται χωρίς τεράστιες κοινωνικές τομές. Ή φάρμακα θα εξαφανιστούν από την Ελλάδα ή οι ασθενείς θα έχουν 50 και 100% αύξηση στη συμμετοχή τους, για να είμαστε πολύ συγκεκριμένοι. Αυτή είναι η κατάσταση, την οποία καλό είναι να την επικαιροποιήσουμε στο μυαλό μας και κυρίως ο κόσμος της πολιτικής, γιατί έχει μείνει πίσω στα νούμερα. Κάθε φορά που ακούω πολιτικό, μιλάει για το 2008-2009, είμαστε στο ’13 και πάμε στο ’14. Πρέπει λίγο να δούμε τα νέα νούμερα που έχουμε φέρει με την εξοικονόμηση τα τελευταία χρόνια και να σκεφτούμε ότι η μέση κατά κεφαλή δαπάνη το 2013 με στόχο στα 2,5 δις € και η κατά κεφαλή δαπάνη στη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη το 2013 των 25 χωρών, θα είναι 50% μεγαλύτερη από τη μέση προκύπτουσα κατά κεφαλή δημόσια δαπάνη στην Ελλάδα.
Και με αυτό δεν είμαστε ευχαριστημένοι σα χώρα, θέλουμε να ανοίξουμε ακόμη περισσότερο την ψαλίδα μεταξύ των Ελλήνων και των Ευρωπαίων και στοχεύουμε ακάθεκτοι να φτάσουμε στο συν 80% διαφοράς μεταξύ Ευρώπης και Ελλάδας, το 2014. Αυτό αποτυπώνεται στην κοινωνία αγαπητοί φίλοι και όχι μόνο στην ελληνική κοινωνία αλλά και στην επιχειρηματικότητα και στην ανάπτυξη. Γιατί αυτό δείχνει πως βλέπει η χώρα πρακτικά την ανάπτυξη στην Ελλάδα.
Γι’ αυτό κι εμείς στη βιομηχανία αλλά και στην κοινή λογική προτείνουμε να φύγουμε από το 1% ή από το όποιο τοις εκατό του ΑΕΠ. Το ΑΕΠ είναι Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν το οποίο δεν έχει καμία σχέση με τα έσοδα, δηλαδή είναι ένας δείκτης, ένα ποσό, το οποίο δεν έχει καμία μα καμία, ούτε καν οικονομική σχέση. Θα μπορούσε να το καταλάβει κανείς αν ήταν ένα ποσοστό συνδεδεμένο με τα έσοδα του κράτους, αλλά τα έσοδα δεν έχουν καμία σχέση με το ΑΕΠ. Και βέβαια ενός κράτους, που θα μπορούσε να κάνει έσοδα γιατί σήμερα το πρόβλημα εξαιτίας του οποίου έχουμε καταλήξει στο 1% είναι επειδή το κράτος δεν έχει έσοδα, όχι επειδή το ΑΕΠ είναι χαμηλό. Γι’ αυτό και το συνδέσαμε με το 1%.
Αλλά αυτό που λέμε είναι, ότι μέχρι να λύσουμε το θέμα των εσόδων στη χώρα, θα πρέπει να συγκρίνουμε “μήλα με μήλα” μεταξύ Ελλάδας κι άλλων χωρών και να συγκρίνουμε δημόσια φαρμακευτική δαπάνη κατά κεφαλή στην Ελλάδα σε απόλυτο νούμερο, σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ευρώπης. Γιατί δεν πρέπει αυτός που ζει στο Λουξεμβούργο να έχει τριπλάσια και τετραπλάσια φαρμακευτική δαπάνη επειδή έλαχε η χώρα του μέσω Τραπεζών να έχει υψηλό ΑΕΠ. Δηλαδή καμία σχέση το κοινωνικό με το χρηματοοικονομικό κομμάτι.
Γι’ αυτό και πολύ πρακτικά εμείς λέμε για το 2014: καλό είναι να παραμείνουμε στις τρεις χαμηλότερες τιμές των χωρών της Ευρώπης για όλα τα φάρμακα και να μην υπάρχουν χαμηλότερες, γιατί σήμερα υπάρχουν πολλά λάθη με χαμηλότερες τιμές, τα οποία δεν διορθώνονται. Κακώς.
Το δεύτερο είναι να μην υπάρχει παραπάνω μείωση στα on-patent, που έχουν πατέντα και στα off patent γιατί αφού έχουμε κολλήσει στις τρεις χαμηλότερες είναι μια χαρά χαμηλό πάτωμα, αφού είμαστε στον πάτο της Ευρώπης ούτως ή άλλως.
Και τα λεγόμενα rebates πάλι μείωση τιμής είναι, δεν είναι κάτι άλλο. Απλώς δεν λέγεται μείωση τιμής και λέγεται rebate.
Το άλλο κομμάτι είναι ότι σίγουρα πρέπει να υπάρχει περαιτέρω διείσδυση των γενοσήμων και γενικώς το κομμάτι του off-patent segment που λέμε για να μπορέσει να πέσει παρακάτω η δαπάνη και να δημιουργηθεί χώρος για τα καινοτόμα φάρμακα και τέλος αυτό το οποίο θα είναι βιώσιμο για τη χώρα από εκεί και πέρα πρέπει η ηλεκτρονική συνταγογράφηση που έχει ξεκινήσει σωστά να επεκταθεί και να γίνουν κάποια θεραπευτικά πρωτόκολλα, ώστε να μην υπάρχει και υποκατάσταση σε κατηγορίες.
Αυτές είναι οι πολύ πρακτικές προτάσεις μας, οι οποίες φέρνουν ένα βιώσιμο, σταθερό περιβάλλον υγείας και φαρμάκων στη χώρα μας προς όφελος των ασθενών οι οποίοι κινδυνεύουν να πολλαπλασιάσουν τη συμμετοχή τους τα επόμενα χρόνια.
Ευχαριστώ πολύ.