Προσδοκούμε στην οριστική υπέρβαση της οικονομικής κρίσης

Συνέντευξη του κου Κωνσταντίνου Μ. Φρουζή, Προέδρου ΣΦΕΕ στο Iatrikostypos.com – Παρασκευή 23/01/2015

Συνέντευξη στους Παντελή Οικονομίδη – Αγγελική Μπομπούλα

• Έχει ειπωθεί πως η φαρμακοβιομηχανία υπήρξε ο «δυνατός» κρίκος στα 5 χρόνια που η χώρα μας βρίσκεται στο «τούνελ» της κρίσης. Ποια προβλήματα κατέγραψε ωστόσο και τι απώλειες μέτρησε σε αυτό το διάστημα;

Συμφωνώ ασφαλώς ότι η φαρμακοβιομηχανία στη χώρα μας επέδειξε αντοχή και δέσμευση στα πέντε χρόνια της κρίσης έτσι ώστε να υποστηρίζει το εθνικό σύστημα υγείας και να εξασφαλίζει την πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακα. Ωστόσο, τα πλήγματα έχουν συσσωρευτεί και είναι τόσο σοβαρά ώστε να έχουν σταματήσει οι επενδύσεις και να βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση η απασχόληση. Οι υποχρεώσεις σε rebate και clawback σε συνδυασμό με τις πολλές φορές λάθος τιμές στα φάρμακα, την αλματώδη αύξηση της φορολογίας και την περικοπή κατά 80% των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου με τα οποία είχαν αποπληρωθεί χρέη του 2008 και του 2009 συνθέτουν ένα «οικονομικό σοκ» για τη φαρμακοβιομηχανία και την ανάπτυξη. Το PSI στοίχισε 1 δισεκατομμύριο ευρώ και rebates και clawback μόνο το 2014 έφτασαν τα 500 εκατομμύρια ευρώ. Κύριο πρόβλημα παραμένει η αβεβαιότητα σχετικά με την αποζημίωση των νέων φαρμάκων και το πολύ χαμηλό επίπεδο της φαρμακευτικής δαπάνης, η οποία, στο 1,9 δισεκατομμύριο ευρώ, είναι ανεπαρκής για την υποστήριξη των ασθενών της χώρας μας. Το κράτος θα έπρεπε να υπολογίσει ότι η κατά κεφαλήν φαρμακευτική δαπάνη δεν μπορεί να βρίσκεται στα 170 ευρώ, το μισό δηλαδή του μέσου όρου της Ευρώπης των 27. Άρα ο ΕΟΠΥΥ χρειάζεται ακόμη τουλάχιστον 400εκατ. ευρώ.

• Τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται σημαντικές ελλείψεις σκευασμάτων από τα ράφια των φαρμακείων, κυρίως λόγω των παράλληλων εξαγωγών. Έχουν ανακοινωθεί ή ληφθεί διάφορα μέτρα, τα οποία δεν έχουν φέρει αποτέλεσμα. Πως πιστεύετε ότι θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί δραστικά αυτός ο «πονοκέφαλος»;

Οι παράλληλες εξαγωγές «πυροδοτούνται» όταν στην Ελλάδα οι τιμές συγκεκριμένων φαρμάκων είτε είναι λάθος, ενάντια στο νόμο, είτε συμπιέζονται πολύ πιο κάτω από το επίπεδο που κυμαίνονται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Οι φαρμακευτικές εταιρείες παρά το γεγονός ότι μεριμνούν ώστε να μην αποκλείεται η ελληνική αγορά από κανένα φάρμακο, συχνά βρίσκονται σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση. Η λύση είναι σαφέστατα η ρύθμιση των τιμών με τέτοιο τρόπο ώστε οι εταιρείες να μην αναγκάζονται να κυκλοφορούν φάρμακα στην Ελλάδα με τιμές τόσο χαμηλές ώστε να καθίσταται ασύμφορη η κυκλοφορία τους και ελκυστική η εξαγωγή από κάποιες φαρμακαποθήκες και φαρμακεία.

• Πόσο σημαντική είναι για τον ΣΦΕΕ η ανάπτυξη της καινοτομίας στην υγεία και τι ρόλο μπορεί να διαδραματίσει στο επόμενο ΕΣΠΑ;

Ο ΣΦΕΕ έχει εγκαίρως υπογραμμίσει ότι η καινοτομία είναι το μέλλον στην υγεία, το μέλλον για την απασχόληση, την πρόοδο και την ανάπτυξη γενικότερα της χώρας. Μάλιστα ο ΣΦΕΕ έχει οργανώσει με εντυπωσιακή επιτυχία, για δεύτερη συνεχή χρονιά το ΣΦΕΕ Innovation Project στο πλαίσιο του οποίου έχουν κατατεθεί κάθε χρόνο πάνω από 60 αξιολογότατες προτάσεις καινοτομίας ενώ έχουν βραβευτεί και χρηματοδοτηθεί οι τρεις καλύτερες του κάθε διαγωνισμού. Με τον τρόπο αυτό έχουμε φέρει τους νέους επιστήμονες  κοντά  στις φαρμακευτικές εταιρείες αφού η ωρίμανση των ιδεών λαμβάνει χώρα με τη συμβουλευτική υποστήριξη κορυφαίων εταιρειών και στελεχών της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας. Υπάρχει στην Ελλάδα ένα ανυπολόγιστο αναξιοποίητο δυναμικό γνώσης και θέλησης για δοκιμασία στο πεδίο της εφευρετικότητας και της καινοτομίας στην Υγεία. Και νομίζω ότι εκεί ακριβώς πρέπει η Πολιτεία να δώσει περισσότερο βάρος. Ο ΣΦΕΕ έχει προτείνει την επένδυση του 10% του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων στην έρευνα και ανάπτυξη έτσι ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της «Ευρώπης 2020» (για 1,5% του ΑΕΠ έρευνα και ανάπτυξη). Αυτός ο στόχος ασφαλώς πρέπει να συνδεθεί με το επόμενο ΕΣΠΑ, όπως και με ειδικές φορολογικές ρυθμίσεις που θα ευνοήσουν την επένδυση στην έρευνα και βεβαίως στις κλινικές μελέτες.

• Πιστεύετε ότι η χώρα μας έχει χάσει ευκαιρίες τα τελευταία χρόνια στον τομέα των κλινικών μελετών; Τι θα μπορούσαν να έχουν αποφέρει αυτές και πως μπορεί να βελτιωθεί η κατάσταση;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχουμε χάσει και χάνουμε ακόμη πολλές ευκαιρίες – με κυριότερη το καθεστώς προτιμώμενης χώρας, που ασφαλώς ήταν μέσα στις δυνατότητές μας. Μπορούμε όμως στο μέλλον να το διεκδικήσουμε ξανά. Θέλω να είμαι ορθολογιστής και αισιόδοξος. Μπορεί μετά το 2009 πολλές κλινικές μελέτες να προγραμματίστηκε να γίνουν στην Ελλάδα και τελικώς να ματαιώθηκαν λόγω της γραφειοκρατίας και του ελλιπούς θεσμικού πλαισίου. Ωστόσο, το νέο θεσμικό πλαίσιο που ενεργοποιήθηκε στις αρχές του 2013 μπορεί, αν αξιοποιηθεί σωστά, σε συνδυασμό με την πληρέστερη στελέχωση του ΕΟΦ, να μας βοηθήσει σταδιακά να κερδίσουμε τον χαμένο χρόνο. Ήδη μία στις τρεις ελληνικές φαρμακευτικές εταιρείες έχουν δραστηριοποιηθεί στο πεδίο των κλινικών μελετών την ίδια ώρα που βλέπουμε ότι ο αριθμός των κλινικών μελετών διεθνώς έχει υπερδιπλασιαστεί από το 2008 ως το 2013 (από 66.306 σε 159.223). Ωστόσο, την περίοδο 2012-2013 στην Ελλάδα κατατέθηκαν μόνον 138 νέες αιτήσεις σε σύγκριση με τις 1118 του Βελγίου και τις 574 της Τσεχίας την ίδια περίοδο. Σε κάθε περίπτωση οφείλουμε να θυμόμαστε ότι κάθε κλινική μελέτη ισοδυναμεί με εισαγωγή 250.000 ευρώ στη χώρα και συνδέονται με μια αύξηση του ΑΕΠ κατά 500 χιλιάδες ευρώ. Συνδέονται επίσης με την εισαγωγή νέας τεχνογνωσίας και με τη σύνδεση του ελληνικού επιστημονικού δυναμικού με κορυφαία διεθνή ερευνητικά κέντρα. Είναι ένα πεδίο μεγάλης ανάπτυξης και ουσιαστικών ιδιωτικών κεφαλαίων που μπορούν να έρθουν στη χώρα μας.

• Βρισκόμαστε λίγες μέρες πριν τις εθνικές εκλογές, με τις έως τώρα εκτιμήσεις και ενδείξεις να μαρτυρούν αλλαγή του πολιτικού σκηνικού. Ποιοι είναι οι προβληματισμοί που δημιουργούνται και ποιες οι νέες προοπτικές που γεννιούνται από το ενδεχόμενο αυτό, για τον κλάδο σας;

Προσδοκούμε την μετεκλογική περιφρούρηση ενός κλίματος οικονομικής σταθερότητας σε συνδυασμό με την επιτάχυνση των αποφάσεων,  σε συνεννόηση με τους ευρωπαίους εταίρους μας, που θα οδηγήσουν την Ελλάδα στην οριστική υπέρβαση της οικονομικής κρίσης.  Είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε με την όποια νέα κυβέρνηση για να εξασφαλίσουμε τη στήριξη του συστήματος υγείας και την ανάπτυξη του φαρμακευτικού κλάδου. Η κρίση δυστυχώς δεν βρίσκεται μόνο πίσω μας, παρά τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει. Πρέπει να επικρατήσει ένα κλίμα ώστε να επιτευχθούν οι βασικοί στόχοι της χώρας και του κλάδου.

• Η ΝΔ προεκλογικά εκτιμά πως η βιομηχανία φαρμάκων μέχρι το 2021 θα επιφέρει αύξηση στο ΑΕΠ της χώρας κατά 2 δις ευρώ, ενώ παράλληλα υπόσχεται ότι θα δημιουργηθούν 25.000 θέσεις εργασίας. Το ΠΑΣΟΚ από την πλευρά του κάνει λόγο για ενίσχυση του κλάδου και με προώθηση δράσεων έρευνας και ανάπτυξης στην παραγωγή γενοσήμων και άλλων σκευασμάτων με εξαγωγικό προσανατολισμό, ενώ πρώτη προτεραιότητα του ΣΥΡΙΖΑ στον τομέα του φαρμάκου αποτελεί η αύξηση της παραγωγής των ελληνικών γενοσήμων. Πως κρίνετε τις συγκεκριμένες εξαγγελίες;

Όλα αυτά είναι θετικά. Θέλουμε όμως να δούμε πρωτοβουλίες από την επόμενη κυβέρνηση που να επιταχύνουν την υλοποίησή τους. Οι παραπάνω οικονομικοί στόχοι κι άλλοι ακόμη είναι ρεαλιστικοί και νομίζω ότι όλοι συμφωνούμε σ’ αυτό. Ο φαρμακευτικός κλάδος μπορεί να, έχει κρισιμότερη συμμετοχή στην ελληνική οικονομία. Η συνολική, άμεση και έμμεση επίδραση του κλάδου στην οικονομία της χώρας ανέρχεται στα 7,55 δισεκατομμύρια ευρώ (δηλαδή περίπου 3,5% του ΑΕΠ) ενώ η αντίστοιχη επίδραση στην απασχόληση αριθμεί περίπου 135.000 εργαζόμενους. Κατά συνέπεια, εάν ακολουθήσουμε μια πολιτική που δεν τιμωρεί και δεν αιφνιδιάζει, θα συμβάλλουμε στη διαμόρφωση ενός νέου παραγωγικού προτύπου που θα στηρίζεται στη γνώση, στην καινοτομία και στη δημιουργία θέσεων εργασίας.