Νέα

Άρθρο Γενικού Διευθυντή ΣΦΕΕ κ. Μιχάλη Χειμώνα στο ieidiseis.gr, 30/10/2025

Οι υποχρεωτικές επιστροφές (rebate και clawback) θεσπίστηκαν το 2012 ως ένα προσωρινό μέτρο για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης. Ωστόσο, παρά την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια, το μέτρο αυτό έχει παγιωθεί, το ύψος αυξάνει ανεξέλεγκτα και πλέον έχει μετατρέψει τη φαρμακοβιομηχανία σε κύριο χρηματοδότη του συστήματος υγείας. Το κυριότερο, λειτουργώντας με στρεβλό και αντιαναπτυξιακό τρόπο, εμποδίζει την περαιτέρω ανάπτυξη του φαρμακευτικού κλάδου και θέτει σε κίνδυνο την πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών σε σωτήριες νέες, καινοτόμες θεραπείες.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του ΙΟΒΕ, η συνολική φαρμακευτική δαπάνη (εξωνοσοκομειακή και νοσοκομειακή) διαμορφώθηκε στα €7,5 δισ. το 2023 και εκτιμάται ότι ανήλθε σε €8,5 δισ. το 2024. Την ίδια στιγμή, η δημόσια χρηματοδότηση παραμένει καθηλωμένη στα €3 δισ., δημιουργώντας ένα τεράστιο κενό. Το κενό καλύπτεται από τις φαρμακευτικές επιχειρήσεις μέσω υποχρεωτικών επιστροφών, καθώς και από την αυξανόμενη συμμετοχή των ασθενών. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα τελευταία τρία χρόνια οι εταιρείες επωμίζονται μεγαλύτερο βάρος από το ίδιο το Δημόσιο: το 2024 η συμβολή τους έφτασε τα €4,6 δισ. ή το 54% της συνολικής δαπάνης, οι ασθενείς κατέβαλαν το 10% και η Πολιτεία μόλις το 36%. Έτσι, σχεδόν τα δύο τρίτα του κόστους της φαρμακευτικής περίθαλψης μετακυλίονται εκτός δημόσιου προϋπολογισμού, κάτι που απειλεί τη βιωσιμότητα πολλών εταιρειών και περιορίζει τις δυνατότητες επενδύσεων.

Η υπερβολική επιβάρυνση του κλάδου μέσω υποχρεωτικών επιστροφών, ως αποτέλεσμα της ανεπαρκούς δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, έχει ως άμεση συνέπεια τον περιορισμό της πρόσβασης των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες. Σύμφωνα με τη μελέτη Patients W.A.I.T. Indicator (EFPIA-IQVIA) 2024 από τα 173 νέα φάρμακα που εγκρίθηκαν στην Ευρώπη την περίοδο 2020–2023, μόλις 75 (43%) εισήχθησαν στην Ελλάδα. Επιπλέον, μόνο 1 στα 5 καινοτόμα φάρμακα της τελευταίας τετραετίας είναι διαθέσιμο στην ελληνική αγορά. Οι καθυστερήσεις αυτές στερούν πολύτιμες θεραπευτικές επιλογές από τους ασθενείς, ιδίως σε σοβαρά και χρόνια πάσχοντες.

Παρά τις στρεβλώσεις που δημιουργεί ο μηχανισμός υποχρεωτικών επιστροφών, ο φαρμακευτικός κλάδος παραμένει στρατηγικός πυλώνας για την ελληνική οικονομία και την κοινωνία, με σημαντική συμβολή στο ΑΕΠ, την απασχόληση και τις εξαγωγές. Η συνολική του συμβολή εκτιμάται σε €6,9 δισ. ή 3,1% του ΑΕΠ, ενώ στηρίζει άμεσα και έμμεσα περίπου 119 χιλιάδες θέσεις εργασίας, δηλαδή το 2,8% της συνολικής απασχόλησης. Την ίδια στιγμή, οι εξαγωγές φαρμάκων ανήλθαν σε €2,8 δισ. το 2024, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 5,7% των συνολικών εξαγωγών αγαθών της χώρας.

Η Πολιτεία έχει αναγνωρίσει την ανάγκη εξορθολογισμού του μηχανισμού υποχρεωτικών επιστροφών, καθώς δεν μπορεί να αποτελεί μόνιμο εργαλείο χρηματοδότησης. Για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του συστήματος υγείας και, ταυτόχρονα, να στηριχθεί η ανάπτυξη του φαρμακευτικού κλάδου, απαιτείται μια ολοκληρωμένη στρατηγική που θα βασίζεται σε τρεις άξονες: πρώτον, στον επαναπροσδιορισμό του προϋπολογισμού υγείας με βάση τις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού, δεύτερον, στον έλεγχο της συνταγογράφησης με ψηφιακά εργαλεία· και τρίτον, στη βελτίωση της απόδοσης της δημόσιας επένδυσης στο φάρμακο. Με τον τρόπο αυτό θα μειωθούν οι υποχρεωτικές επιστροφές και η υπερφορολόγηση, ενώ παράλληλα θα δημιουργηθούν οι συνθήκες για την προσέλκυση νέων επενδύσεων.