Νέα

Συνέντευξη Γενικού Διευθυντή ΣΦΕΕ κ. Μιχάλη Χειμώνα στο CNN Greece και στη δημοσιογράφο Νατάσσα Σπαγαδώρου, 19/11/2025

Oι δαπάνες υγείας στην Ελλάδα παραμένουν κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ, με τη δημόσια χρηματοδότηση να ανέρχεται στο 5,3% του ΑΕΠ έναντι 8,4% στην ΕΕ. Παράλληλα, οι υποχρεωτικές επιστροφές –clawback και rebates– έχουν φτάσει σε μη βιώσιμα επίπεδα (περίπου 80% για νοσοκομειακά προϊόντα άνω των 30 ευρώ το 2023). Πώς αντιμετωπίζει ο ΣΦΕΕ την κατάσταση αυτή που τείνει να παγιωθεί και ποια είναι η ρεαλιστική σας πρόταση προς την κυβέρνηση;

Η υποχρηματοδότηση της φαρμακευτικής δαπάνης, απότοκο της 12χρονης οικονομικής κρίσης και των μνημονίων, έχει ως αποτέλεσμα την υπερφορολόγηση των φαρμακευτικών επιχειρήσεων μέσω των υποχρεωτικών επιστροφών (clawback & rebates).

Σύμφωνα και με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του ΙΟΒΕ, η συνολική φαρμακευτική δαπάνη -εξωνοσοκομειακή και νοσοκομειακή- διαμορφώθηκε για το 2023 στα 7,5 δισ. ευρώ, ενώ εκτιμάται ότι το 2024 η δαπάνη ανήλθε στα 8,5 δισ. ευρώ. Η δημόσια δαπάνη για το 2023 ήταν στα 2,8 δισ. ευρώ, με εκτίμηση για 3 δισ. ευρώ το 2024, ενώ η συμμετοχή της φαρμακοβιομηχανίας στη φαρμακευτική δαπάνη αυξήθηκε για το 2023 στα 3,9 δισ. ευρώ και στα 4,6 δισ. ευρώ το 2024 (εκτίμηση).

Μάλιστα, από το 2022 και μετά, το πρόβλημα έχει ενταθεί σε τέτοιον βαθμό ώστε η κρατική χρηματοδότηση υπολείπεται των υποχρεωτικών επιστροφών της φαρμακοβιομηχανίας. Οι προτάσεις μας είναι σαφείς και ρεαλιστικές: α) Θα πρέπει να γίνει σταδιακός επαναπροσδιορισμός της δημόσιας επένδυσης στο φάρμακο στο επίπεδο άλλων χωρών της Νότιας Ευρώπης, β) Απαιτείται βελτίωση της απόδοσης της επένδυσης στο σύστημα, καθώς παρατηρούνται ακόμα καθυστερήσεις σε σημαντικά διαρθρωτικά μέτρα που έχουν ανακοινωθεί από την Πολιτεία το 2024.

Η μέχρι πρότινος ισχυρή και κραταιά Ευρώπη κινδυνεύει να χάσει έδαφος στην έρευνα και την καινοτομία, καθώς ο παγκόσμιος ανταγωνισμός εντείνεται. Το 2024, η Κίνα ξεπέρασε την Ευρώπη και τις ΗΠΑ στην ανάπτυξη νέων δραστικών ουσιών (28 έναντι 18 και 25 αντιστοίχως). Η Ευρώπη έχει πλέον υποχωρήσει στην 3η θέση παγκοσμίως σε σύγκριση με την ηγετική της θέση το 2000. Στην Ελλάδα οι επενδύσεις για τις κλινικές μελέτες είναι γύρω στα 100 εκατ. ευρώ, όταν στην Ευρώπη αγγίζουν τα 47 δισ. ευρώ, την ώρα που και ο αριθμός των νέων κλινικών μελετών είναι σχετικά χαμηλός. Η χώρα μας κατατάσσεται σήμερα στη 13η θέση μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. όσον αφορά στις νέες αιτήσεις για κλινικές μελέτες, με 178 αιτήσεις το 2024 και 104 κατά το α’ εξάμηνο του 2025. Σας ανησυχεί αυτό το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας στην έρευνα και ανάπτυξη της Ευρώπης;

Οι κλινικές μελέτες αποφέρουν σημαντικά οφέλη για τους ασθενείς που συμμετέχουν σε αυτές και αποτελούν βασικό μοχλό για την πρόοδο της επιστήμης και την ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας μας. Τα οφέλη από τη συμμετοχή ασθενή σε μία κλινική μελέτη περιλαμβάνουν δωρεάν πρόσβαση σε δυνητικά πιο αποτελεσματικές ή ασφαλέστερες θεραπείες και διαγνωστικές εξετάσεις, άμεση φροντίδα του ασθενή, ενεργή συμμετοχή στις αποφάσεις που αφορούν τον ίδιο τον ασθενή και άμεση συμβολή στις πιθανές βελτιώσεις όσον αφορά τη διαχείριση της νόσου. Οι κλινικές μελέτες έχουν και σημαντική συμβολή στο σύστημα υγείας, καθώς, για παράδειγμα, η συμμετοχή ασθενούς σε μια κλινική μελέτη με γονιδιακή θεραπεία εξοικονομεί από το Κράτος 70.000 ευρώ/έτος. Ωστόσο, παρατηρείται υστέρηση στον αριθμό των κλινικών μελετών στην Ελλάδα σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Στην Ευρώπη επενδύονται ετησίως πάνω από 47 δισ. ευρώ σε R&D, με την Ελλάδα να προσελκύει μόλις περίπου 100 εκατ. ευρώ από αυτά. Είναι αναγκαίος ο καθορισμός στρατηγικών στόχων για τον εντοπισμό περισσότερων επενδύσεων σε κλινικές μελέτες προκειμένου να ενισχυθεί η επιστημονική και οικονομική μας πρόοδος.

Ο κλάδος αναμένει με ενδιαφέρον το θέμα του Ταμείου Καινοτομίας (ή Σχήματος Μεταβατικής Αποζημίωσης), για το οποίο ήδη ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης έχει ανακοινώσει ότι θα ξεκινήσει στις αρχές του 2026. Ποια η άποψή σας; Εκτιμάτε ότι θα μπορέσει να δώσει ελπίδα στους ασθενείς, όσον αφορά στην αμεσότερη πρόσβαση των χρονίως πασχόντων σε καινοτόμες θεραπείες;

Στην Ελλάδα, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, τα συστήματα υγείας αντιμετωπίζουν την πρόκληση της εισόδου νέων θεραπειών υψηλής αξίας. Στη χώρα μας αυτή η πρόκληση είναι ακόμα μεγαλύτερη, αφενός λόγω έντονης διαχρονικής υποχρηματοδότησης κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, αφετέρου λόγω του διαχρονικού εφησυχασμού των κυβερνήσεων να ελέγξουν ουσιαστικά τον ρυθμό αύξησης της φαρμακευτικής δαπάνης. Η απόφαση σύστασης Ταμείου Καινοτομίας, αποτέλεσμα των συζητήσεων μας με τον υπουργό Υγείας Άδωνι Γεωργιάδη, δικαιώνει τις προσπάθειές μας να χρηματοδοτηθεί η πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες και να μειωθούν οι ανισότητες στην πρόσβαση. Είναι ένα μοντέλο χρηματοδότησης που υπάρχει και σε άλλες χώρες της Ευρώπης (πχ Ιταλία, Ιρλανδία).

Ωστόσο, το ύψος των 50 εκατ. ευρώ που ανακοινώθηκε δεν επαρκεί για να καλύψει τις πραγματικές ανάγκες για το 2026 και μετά. Στο γενικότερο πλαίσιο που υποχρηματοδοτείται η φαρμακευτική δαπάνη είναι θετική κίνηση, αλλά δεν θεραπεύει το πρόβλημα. Επιπλέον, μένει να διευκρινιστούν οι τεχνικοί όροι με τους οποίους θα ισχύσει τελικά. Είμαστε σε συζητήσεις με το υπουργείο Υγείας και, μάλιστα, αποστείλαμε και τις παρατηρήσεις μας για τη διευθέτηση τεχνικών ζητημάτων. Αναμένουμε να υλοποιηθεί το μέτρο αυτό το συντομότερο δυνατό και, βεβαίως, να διασφαλιστεί και η απαραίτητη μελλοντική χρηματοδότηση του Ταμείου/Σχήματος, με γνώμονα πάντα το όφελος των Ελλήνων ασθενών.

Η Ελλάδα διαθέτει εξαιρετικούς νέους επιστήμονες και ερευνητές, ενώ πραγματοποιείται σε πολλά ερευνητικά κέντρα και εφαρμοσμένη έρευνα. Εκτιμάτε ότι η Ελλάδα μπορεί να μεταμορφωθεί σε ένα οικοσύστημα έρευνας, γνώσης, καινοτομίας και αριστείας;

Η Ελλάδα πράγματι διαθέτει εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό, με νέους επιστήμονες, ερευνητές και ομάδες που διακρίνονται διεθνώς για τη δημιουργικότητα και τη γνώση τους. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε αξιοσημείωτη πρόοδο με σημαντικά παραδείγματα όπως η ανάπτυξη του Κέντρου Ψηφιακής Καινοτομίας της Pfizer στη Θεσσαλονίκη, που αποτελεί σημείο αναφοράς για το πώς μπορεί να συνδεθεί η ελληνική επιστημονική κοινότητα με το παγκόσμιο οικοσύστημα της καινοτομίας. Η εμπειρία αυτή απέδειξε ότι όταν συνδυάζονται η επένδυση στην τεχνογνωσία, η αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης και η εμπιστοσύνη στους Έλληνες επιστήμονες μπορούν να δημιουργηθούν πραγματικά οικοσυστήματα αριστείας με διεθνή απήχηση.

Ωστόσο, για να μεταφερθεί η Ελλάδα συνολικά σε ένα οικοσύστημα έρευνας, γνώσης, καινοτομίας και αριστείας, απαιτείται μια συλλογική, στοχευμένη προσπάθεια σε θεσμικό, ακαδημαϊκό και επιχειρηματικό επίπεδο. Η εμπειρία μάς δείχνει ότι το ζητούμενο δεν είναι μόνο η παραγωγή έρευνας αλλά η μετατροπή της σε απτή καινοτομία, προϊόντα, υπηρεσίες και τεχνολογίες που μπορούν να δημιουργήσουν αξία για την κοινωνία και την οικονομία. Στο διεθνές περιβάλλον, όπου η ταχύτητα των εξελίξεων -από την Τεχνητή Νοημοσύνη έως τη βιοτεχνολογία- είναι εντυπωσιακή, η Ελλάδα οφείλει να κινηθεί με στρατηγικό σχεδιασμό, ευελιξία και εξωστρέφεια. Για να γίνει αυτό, χρειάζεται να μειωθεί η γραφειοκρατία, να ενισχυθούν οι συνέργειες μεταξύ πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων και επιχειρήσεων και να υπάρξει ένα σταθερό πλαίσιο χρηματοδότησης, φορολογικών κινήτρων και αξιολόγησης.

Παράλληλα, είναι κρίσιμο να υιοθετήσουμε μία «νοοτροπία καινοτομίας» που θα επιτρέπει τη γρήγορη εφαρμογή των ιδεών και των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Η Ελλάδα έχει ήδη αποδείξει ότι διαθέτει τα «συστατικά»: γνώση, ταλέντο και διεθνή αναγνώριση. Το επόμενο βήμα είναι να διαμορφώσει ένα οικοσύστημα εμπιστοσύνης, όπου ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας συνεργάζονται στρατηγικά, ώστε η χώρα να εξελιχθεί από «παραγωγό ιδεών» σε παγκόσμιο κόμβο καινοτομίας και τεχνολογικής αριστείας.