Παρά την άνοδο του ΑΕΠ η φαρμακευτική δαπάνη είναι σε επίπεδα μνημονιακών ετών
Συνέντευξη Γενικού Διευθυντή ΣΦΕΕ κ. Μιχάλη Χειμώνα στο Βήμα και στο δημοσιογράφο Γιώργο Σακκά, 14/12/2025
Είναι γεγονός ότι στην Ελλάδα ο προϋπολογισμός για τα φάρμακα εξακολουθεί να υποχρηματοδοτείται με αποτέλεσμα η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη ανά πολίτη να απέχει κατά πολύ από το μέσο όρο των χωρών της ΕΕ. Ποια είναι τα στοιχεία που τεκμηριώνουν την κατάσταση αυτή και ποιες είναι οι δικές σας προτάσεις, ώστε να μην υπάρχουν πολίτες δύο ταχυτήτων στην ΕΕ;
Μετά από 8 χρόνια οικονομικής κρίσης και μνημονίων η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη συνεχίζει να υποχρηματοδοτείται, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα την υπερφορολόγηση των φαρμακευτικών επιχειρήσεων μέσω των υποχρεωτικών επιστροφών (clawback & rebates).
Πιο συγκεκριμένα και για παράδειγμα:
Το 2023 η δημόσια χρηματοδότηση στο κανάλι του φαρμακείου (εξωνοσοκομειακή δαπάνη χωρίς τα ΦΥΚ) ήταν € 1,2 δις, και το ΑΕΠ ήταν περίπου στα € 197 δις. Αυτό μας δίνει ένα ποσοστό 0,6% του ΑΕΠ και μας κατατάσσει περίπου στην 19η θέση στις 34 χώρες της Ευρώπης.
Σε επίπεδο συνολικής δημόσιας δαπάνης (εξωνοσοκομειακής και νοσοκομειακής) ανά κεφαλή, πάλι για το 2023 η Ελλάδα είναι σαφώς πιο χαμηλά από τις χώρες της Νότιας Ευρώπης. Να αναφέρω χαρακτηριστηκά ότι στη Γαλλία η κατά κεφαλήν δημόσια δαπάνη για φάρμακα είναι 555 ευρώ, στην Ισπανία 417 ευρώ, στην Ιταλία 372 ευρώ και στην Πορτογαλία 338 ευρώ, ενώ στην Ελλάδα μόλις 271 ευρώ ανά κάτοικο.
Οι προτάσεις μας είναι σαφείς: 1) Θα πρέπει να γίνει ένας σταδιακός επαναπροσδιορισμός της δημόσιας επένδυσης στο φάρμακο στο επίπεδο άλλων χωρών της Νότιας Ευρώπης. 2) Θα πρέπει να βελτιωθεί η απόδοση της επένδυσης στο σύστημα, καθώς παρατηρούνται ακόμα καθυστερήσεις σε σημαντικά διαρθρωτικά μέτρα που έχουν ανακοινωθεί από την Πολιτεία ήδη από το 2024. 3) Θα πρέπει να ενισχυθούν τα κίνητρα για επενδύσεις, ειδικά στις κλινικές μελέτες.
Ένα σημαντικό πρόβλημα το οποίο ως ΣΦΕΕ τονίζετε, είναι το θέμα της πρόσβασης στην καινοτομία. Σε ποια κατάσταση βρίσκεται η χώρα μας αυτή τη στιγμή;
Η υποχρηματοδότηση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, οι υπέρογκες επιστροφές, αλλά και οι διαχρονικές στρεβλώσεις και η έλλειψη προβλεψιμότητας, ουσιαστικά πλήττουν την καινοτομία και την πρόσβαση στων Ελλήνων ασθενών σε αυτήν. Σύμφωνα με τη μελέτη της IQVIA (2025) για τη διαθεσιμότητα των καινοτόμων φαρμάκων στη χώρα μας, μόνο ένα (1) στα πέντε (5) καινοτόμα φάρμακα της τελευταίας τετραετίας που θα μπορούσαν να έρθουν στην Ελλάδα είναι σήμερα διαθέσιμο στην ελληνική αγορά (36 αποζημιώνονται στη χώρα μας από τα 178 που πήραν έγκριση ΕΜΑ το διάστημα 2021 – 2024).
Η μελέτη αυτή ήρθε να επιβεβαιώσει σε εθνικό επίπεδο τα ευρήματα της πανευρωπαϊκής μελέτης της EFPIA/IQVIA, που διεξάγεται τα τελευταία 20 χρόνια σε 36 χώρες, Patients W.A.I.T. Indicator (2024), και καταδεικνύει πως μόλις 44 στα 173 νέα φάρμακα που πήραν έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) το διάστημα 2020 – 2023, είναι πλήρως διαθέσιμα στην Ελλάδα.
Σε συνάρτηση με το προηγούμενο ερώτημα, σημαντική παράμετρο αποτελεί και η διενέργεια κλινικών μελετών στην Ελλάδα. Ποιες είναι οι τελευταίες εξελίξεις; Έχει βελτιωθεί το κλίμα ή ακόμη είμαστε ουραγοί στην Ευρώπη;
Οι κλινικές μελέτες καταρχήν αποφέρουν σημαντικά οφέλη για τους ασθενείς που συμμετέχουν σε αυτές, αλλά και αποτελούν βασικό μοχλό για την πρόοδο της επιστήμης και την ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας μας. Παράλληλα, έχουν και σημαντική συμβολή στο σύστημα υγείας, καθώς, για παράδειγμα, η συμμετοχή ασθενούς σε μια κλινική μελέτη με γονιδιακή θεραπεία εξοικονομεί από το Κράτος 70.000 ευρώ / έτος.
Όμως, ενώ πανευρωπαϊκά επενδύονται ετησίως πάνω από €47 δισ. σε Ε&Α, η Ελλάδα προσελκύει περίπου €100 εκατ. από αυτά. Το «επενδυτικό clawback» ενταγμένο στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) δεν αποδείχθηκε ελκυστικό για τις κλινικές μελέτες, καθώς απορροφήθηκαν μόνο 5 εκατ. ευρώ/έτος από τα 250 εκατ. ευρώ του συνόλου, ενώ με την προηγούμενη κατάσταση είχαν απορροφηθεί 50 εκατ. ευρώ / έτος για τα έτη 2020-2021. Η πρόταση του ΣΦΕΕ είναι να οριστούν δύο ξεχωριστά/αυτόνομα κονδύλια, ένα για παραγωγικές επενδύσεις και ένα για επενδύσεις σε κλινικές μελέτες και ο βαθμός απορρόφησης να γίνει 50%, από 25% που είναι τώρα.
Επίσης, θα πρέπει να είναι επιλέξιμες οι επενδύσεις των μητρικών πολυεθνικών εταιρειών που γίνονται στην Ελλάδα για λογαριασμό των θυγατρικών. Μια κλινική μελέτη διαρκεί 3-4 χρόνια και είναι προγραμματισμένη αρκετά χρόνια πριν, οπότε θα πρέπει να αναγνωρίζονται οι υπάρχουσες μελέτες, δίνοντας «παράταση» στο χρόνο για τις κλινικές μελέτες που έχουν ξεκινήσει.
Τέλος, με δεδομένη την υποχρηματοδότηση του φαρμάκου και το γεγονός ότι επιβάλλονται οι χαμηλότερες τιμές στην Ευρώπη για καινοτόμα προϊόντα, η χώρα μας δεν αποτελεί ελκυστικό περιβάλλον για επενδύσεις από ξένες εταιρείες. Μην ξεχνάμε ότι το περιβάλλον πανευρωπαϊκά είναι πολύ ανταγωνιστικό.
Τώρα υπογράφεται μια πολυαναμενόμενη ΚΥΑ για τις κλινικές μελέτες, την οποία αναμένουμε να δημοσιευθεί και έτσι να βελτιωθεί το πλαίσιο στη διεξαγωγή κλινικών μελετών.
Όσον αφορά στο Σχήμα Μεταβατικής Αποζημίωσης για τα πλέον καινοτόμα φάρμακα, σε ποια φάση βρίσκεται η εν λόγω διαδικασία;
Το Σχήμα Μεταβατικής Αποζημίωσης ή Ταμείο Καινοτομίας είναι ένα ευπρόσδεκτο μέτρο που θα συμβάλλει στο να γίνει πιο εφικτή η εισαγωγή κάποιων νέων θεραπειών στην Ελλάδα, κυρίως γονιδιακές και κυτταρικές θεραπείες. Χωρίς να παραγνωρίζουμε το θετικό πρόσημο του μέτρου, θα πρέπει να τονίσουμε πως η χρηματοδότηση των € 50 εκατ. που το συνοδεύει είναι ανεπαρκής για να καλύψει τις πραγματικές ανάγκες που δημιουργούνται από την είσοδο καινοτόμων φαρμάκων στη χώρα. Επίσης, μένει να αποσαφηνιστούν σημαντικές λεπτομέρειες για την εφαρμογή που μπορεί να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία του μέτρου.
Πρόκειται για μια περίπωση που εισακούστηκε μια πρόταση της φαρμακοβιομηχανίας από την Πολιτεία και πρέπει να αποδοθούν τα εύσημα στον Υπουργό Υγείας, κ. Άδωνι Γεωργιάδη, που προχωρά στην υλοποίησή της. Ευελπιστούμε πως θα βελτιωθεί η πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες και να μειωθούν οι ανισότητες στην πρόσβαση. Αναμένουμε, λοιπόν, να υλοποιηθεί το μέτρο αυτό το συντομότερο δυνατό, και βεβαίως να διασφαλιστεί και η απαραίτητη μελλοντική χρηματοδότηση του Σχήματος, με γνώμονα πάντα το όφελος των Ελλήνων ασθενών.
