Για ποιο πρωτογενές πλεόνασμα μιλάμε;

Άρθρο κ. Κωνσταντίνου Μ. Φρουζή, Προέδρου ΣΦΕΕ Κυριακάτικη Δημοκρατία

Άρθρο του Προέδρου του ΣΦΕΕ, κου Κ. Φρουζή στην «Κυριακάτικη Δημοκρατία» (23/2)

Το πρωτογενές πλεόνασμα ταυτίζεται με ένα πρωτογενές έλλειμμα στο πεδίο της δημόσιας υγείας: Το περίπου 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ που καταγράφεται ως «πρωτογενές πλεόνασμα» ισοδυναμεί σε γενικές γραμμές με την μείωση των δαπανών υγείας, η οποία ασφαλώς ευθύνεται για τη ραγδαία και συνεχιζόμενη διολίσθηση της χώρας μας ήδη το 2011 από 2η στην 19η θέση στον ΟΟΣΑ με βάση το προσδόκιμο ζωής. Αυτός είναι ίσως ο κρισιμότερος κοινωνικός δείκτης που θα πρέπει να απασχολήσει την ελληνική κυβέρνηση, αλλά και τους ευρωπαίους εταίρους. Δεν θα ήταν υπερβολή λοιπόν, ούτε έκφραση λαϊκισμού αν κάποιος θα υποστήριζε ότι οι πολίτες και τα παιδιά τους πληρώνουν (και) με τη ζωή τους έναν συγκεκριμένο τύπο δημοσιονομικής σταθεροποίησης που έχει αποδειχθεί ότι δεν λειτουργεί αφού προκαλεί πλήθος παρενεργειών.

Πολλοί οικονομολόγοι προβάλλουν πλήθος ενστάσεων αφού η πολιτική που εφαρμόστηκε, πέραν όλων των άλλων, δεν μείωσε το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ αφού, παρά την ιστορική περικοπή (PSI) την οποία κυρίως υπέστησαν οι φαρμακευτικές εταιρείες, τα ασφαλιστικά ταμεία, αλλά και οι ελληνικές τράπεζες, εκτοξεύτηκε από το 120% του ΑΕΠ το 2010 στο 175% του ΑΕΠ σήμερα. Σε όλα τα διεθνή fora μιλούν για μια ιστορική αποτυχία της διεθνούς κοινότητας να επιβάλλει στοιχειώδεις συνθήκες σταθεροποίησης σε μια οικονομία που εγκλωβίστηκε σε κρίση δανεισμού, αποδεικνύοντας τα μεγάλα ελλείμματα της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας ηγεσίας, τις δυσκολίες συνεννόησης και εποικοδομητικού συγκερασμού διαφορετικών απόψεων, σκοπιμοτήτων και συμφερόντων.

Ένα πράγμα είναι απολύτως βέβαιο. Ότι διαθέτουμε σήμερα ένα πρόβλημα μεγαλύτερο ίσως από το πρόβλημα του 2010, αφού μπορεί τα ελλείμματα του προϋπολογισμού και στο ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών να έχουν μηδενιστεί, ωστόσο δεν αντικατοπτρίζουν παρά μία οικονομία που έχασε μεγάλο μέρος των παραγωγικών, επενδυτικών και καταναλωτικών δυνατοτήτων της μέσα σε ένα «απαγορευτικό» περιβάλλον εισοδηματικής ανασφάλειας, εν ψυχρώ μετάβασης στην ανεργία, πιστωτικής ασφυξίας και φορολογικής τιμωρίας. Είναι κάτι παραπάνω από σαφές, ότι η προσπάθεια για τη διάσωση της χώρας απαιτεί επανεκκίνηση μέσα από μια νέα συμφωνία της Ελλάδας με τους εταίρους της στην Ευρώπη και τη διεθνή κοινότητα. Το καλύτερο θα ήταν αυτή τη νέα αναγκαιότητα να την αντιληφθούν όλα τα κόμματα και να συμπράξουν σε μια κυβέρνηση πυγμής και αποφασιστικότητας  για την εξασφάλιση υποστήριξης, τόσο στο εξωτερικό, όσο και στο εσωτερικό της χώρας.

Στο πλαίσιο αυτό, αν αναζητήσει κανείς ένα θετικό μήνυμα μέσα από τη συνεχιζόμενη δοκιμασία της ελληνικής κοινωνίας τα έξι χρόνια της οικονομικής κρίσης, αυτό στο οποίο θα κατέληγε είναι η προτροπή να “Μετατρέψουμε την Κρίση σε Ευκαιρία”. Ήταν κέρδος η κατάρρευση νοσηρών καταστάσεων που στήριξαν σαθρές κοινωνικές δομές για πολλές δεκαετίες στην Ελλάδα. Ωστόσο, μια σημαντική ευκαιρία βελτιώσεων και αλλαγής νοοτροπίας θα χαθεί αν δεν λάβουμε αποφάσεις για μια άλλη πρόταση σταθεροποίησης και ανάπτυξης. Για να επιτύχουμε την επανατοποθέτηση των αρχών και αξιών που θα οδηγήσουν στην αναγέννηση της ελληνικής κοινωνίας θα πρέπει να προχωρήσουμε σε αναθεωρήσεις της ασκούμενης πολιτικής, πάντοτε ασφαλώς μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο.

Ο τομέας της Υγείας είναι μια περιοχή που θα πρέπει προς όφελος των πολιτών να διαφυλαχτεί από τους κλονισμούς που έχει προκαλέσει η οικονομική δυσπραγία καθώς αποτελεί βάση για την ίδια την ύπαρξη της κοινωνίας και της συνοχής της που τόσο χρειάζεται ο τόπος μας. Οι εύρωστες οικονομίες είναι εκείνες που υποστηρίζονται από υψηλής ποιότητας συστήματα προάσπισης της δημόσιας υγείας – και αυτό είναι μια αλήθεια στον δυτικό κόσμο που θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη στον σχεδιασμό των εφαρμοζόμενων πολιτικών για την εξυγίανση και τη σταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας. Όχι πως θα έπρεπε ο κλάδος να παραμείνει στο απυρόβλητο ή να μην προχωρήσει στον απαραίτητο εξορθολογισμό δαπανών. Όμως, θα πρέπει να προστατευθεί καθώς εκτός από κόστος είναι και επένδυση που συνθέτει ένα πλαίσιο αδιαμφισβήτητων δικαιωμάτων για την ανθρώπινη ύπαρξη, αλλά και συνδέεται άρρηκτα με την οικονομική ανάπτυξη, αφού τα υψηλά επίπεδα της δημόσιας υγείας ταυτίζονται με την ισχυροποίηση μιας οικονομίας. Δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί επίσης το γεγονός ότι η Υγεία συγκροτεί έναν από τους πιο ταχύτατα αναπτυσσόμενους διεθνώς κλάδους εντάσεως γνώσης που συμβάλλουν καθοριστικά στην απασχόληση και την ανάπτυξη της οικονομίας. Η Υγεία είναι προνομιακός χώρος επενδύσεων με το βλέμμα στο αύριο και όχι εύκολος χώρος για άκριτες περικοπές. Όμως, ποτέ δεν είναι αργά για να διορθωθεί ένα λάθος! Η Πολιτεία οφείλει να αναθεωρήσει και να αναγνωρίσει ότι ένα συνδυασμένο πρόγραμμα επέκτασης της επένδυσης στην Υγεία είναι κρίσιμο στοιχείο για την προσπάθεια της ανασυγκρότησης της οικονομίας και της κοινωνίας σε υγιείς βάσεις.

Όντως στο παρελθόν κάποιες νοσηρές καταστάσεις στο χώρο της υγείας διαστρέβλωσαν την αξία και  το ρόλο που παίζουν οι δομές τους εθνικού συστήματος περίθαλψης. Από την άλλη όμως η ιδιαιτερότητα και η ευαισθησία με την οποία θα πρέπει να αντιμετωπίζεται, απέχουν από την απόλυτη τεχνοκρατική και καθαρά λογιστική διαχείριση η οποία επικρατεί.

Δυστυχώς στην Ελλάδα των μνημονίων τα οποία «φορέθηκαν» σε μια κοινωνία χωρίς να έχουν «γ-ραφτεί» λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιομορφίες του ελληνικού κοινωνικού γίγνεσθαι, ο κλάδος της υγείας πέρασε στο περιθώριο και στοχοποιήθηκε. Η χώρα μας σ αυτό τον τομέα, μετά από χρόνια ανόδου και κατακτήσεων που δεν αρνούμαστε ότι  κόστισαν σε κάποιες περιπτώσεις περισσότερο από όσο θα έπρεπε,  προβάλλεται ως ο φτωχός ευρωπαίος συγγενής που αναζητά την «καλοσύνη και την συμπόνια των ξένων». Όμως η Ελλάδα αξίζει μεγαλύτερου σεβασμού, ενώ διαθέτει πολύ περισσότερες δυνατότητες.

Η Ελλάδα όντως έχει δυνάμεις κι αυτές δεν περιγράφονται στο λογιστικό της πλεόνασμα, μια καταγραφή που δείχνει ως σχήμα οξύμωρο αν παρατεθεί στο πλάι αυτής της καταγραφής ένας ελλειμματικός ΕΟΠΥΥ, ένας τριτοκοσμικός προϋπολογισμός για δαπάνες υγείας και μια πλειάδα νοσοκομείων που υπολειτουργούν επειδή δεν έχουν τα χρειώδη σε φάρμακα, υλικά και ανθρώπινη αντοχή. Πραγματικά πιστεύω ότι χρήζει ειδικής ανάλυσης το συγκεκριμένο πλεόνασμα το οποίο περιφέρεται μέσα στα πολιτικά χαρτοφυλάκια στις ευρωπαϊκές επιτροπές που χαράζουν και την ελληνική πολιτική. Ένα πλεόνασμα που εξασφάλισε η ελληνική οικονομία – και που θα έλεγε κανείς ότι δεν είναι σύμπτωση το γεγονός ότι φτάνει στα επίπεδα των μειώσεων της δαπάνης για την υγεία, μέσα από τα συμπαρομαρτούντα clawback και rebate, το PSI και  τα συνεχή απλήρωτα χρέη.

Ένα πλεόνασμα που αντανακλά τις θυσίες των ελλήνων πολιτών στους οποίους δεν επιστρέφει παρά κάποιες καλές προθέσεις που ευαγγελίζεται η Πολιτεία. Όμως ο λόγος αυτή τη στιγμή δεν  θα πρέπει να περιορίζεται στο «χαρμόσυνο» γεγονός του πλεονάσματος. Θα πρέπει να επικεντρωθεί στα ελλείμματα. Κι αυτά τα ελλείμματα αφορούν τους πόρους για την υγεία που χρόνο με το χρόνο μειώνονται σταθερά χωρίς πρόβλεψη και χωρίς αναλογιστική σκέψη. Μήπως μιλάμε για ένα πλεόνασμα λαθών; Για ένα πλεόνασμα λανθασμένων αποφάσεων στο πλαίσιο μιας «συνταγής» που επέφερε τα αντίθετα αποτελέσματα από τα αναμενόμενα εξαιτίας – εν πολλοίς – του ορισμού αυθαίρετων «στόχων»;

Για παράδειγμα, ορίστηκε αυθαίρετα κατά την άποψή μας το ύψος των 2 δις. ευρώ ως δημόσια φαρμακευτική περίθαλψη και  εδώ και 6 τουλάχιστον μήνες προσπαθούμε να γίνει αντιληπτή η επικινδυνότητα της εμμονής στο ποσό αυτό, για τους έλληνες πολίτες και ασθενείς.

Παράλληλα η ανακοστολόγηση φαρμάκων αποδεικνύεται μια χρήσιμη αλλά χρονοβόρα προσπάθεια η οποία μάλιστα βασίζεται μέχρι τώρα πάνω σε λανθασμένους υπολογισμούς και στη μη διόρθωση λαθών. Το νέο δελτίο τιμών επιβεβαιώνει την παγιωμένη τα τελευταία χρόνια τακτική μέσα από λάθος τιμές να διακυβεύεται η αξιοπιστία της χώρας αλλά κυρίως η απρόσκοπτη πρόσβαση σε φάρμακα και θεραπείες για τους έλληνες. Ήδη οι εικόνες από τα φαρμακεία των νοσοκομείων είναι δραματικές λόγω ανύπαρκτων κονδυλίων, έπεται όπως φαίνεται και συνέχεια.

Και να μιλήσω τέλος και για ένα ακόμη έλλειμμα που μπορεί να εξελιχθεί σε ευκαιρία. Το έλλειμμα της σωστής και τεκμηριωμένης επιστημονικά παροχής θεραπευτικών ουσιών. Μετά από 3,5 χρόνια δόθηκαν επιτέλους τιμές σε νέα φάρμακα. Αυτά τα φάρμακα δεν ενίσχυσαν ακόμα τη θετική λίστα, αλλά μπορούν να αποζημιωθούν όπως ορίζει ο νόμος σε 30 ημέρες και να σώσουν ζωές.

Θα μπορούσα να αναφέρω μια πληθώρα περαιτέρω παραδειγμάτων μιας παλαιάς κοπής ελλειμματικής αντίληψης για την περίθαλψη και την υγεία, που η Πολιτεία έχει την ικανότητα να αντιστρέψει προς χάρη των ασθενών, της απασχόλησης και των επενδύσεων. Τότε μόνο θα μπορούμε να μιλάμε για πραγματικό πλεόνασμα, κοινωνικό και οικονομικό! Τότε μόνο θα μιλάμε για ένα πραγματικό οικονομικό πλεόνασμα που θα υποστηρίζεται από το πλεόνασμα ιδεών, το πλεόνασμα ικανότητας και αποφασιστικότητας για να υπερβούμε την κρίση, να λάβουμε τις πιο τολμηρές, αλλά και πιο αποτελεσματικές αποφάσεις έτσι ώστε να δημιουργήσουμε την αφετηρία μιας νέας εποχής δίκαιης και στέρεας ανάπτυξης.